بلوچ چہ جہانءِ درہیں مہذبیں راجاں انسانی حقانی بُنیادءَ ہمدردیءِ لوٹوک اَنت۔ تُری آزادیں ملک بہ بیت یا کہ وتی لیکہءِ تبلیگ، گارءُ بیگواہیں مردمانی یلہ کنگ بہ بیت یا غیر قانونی صورتءَ کُشتگیں مردمانی بازپُرس، درُست گوں ہما میان استمانی جارنامگاں بندوک اَنت کہ دومی جنگء جہانیءِ تباہکاریاں رَند، انسانءَ، دُنیاءَ را شَرتریں جاگہے جوڑ کنگءِ واستا سازِتگ اَنتءُ میان استمان گَل یا اقوامء متحدہءِ باسکیں ملکاں مَنّ اِتگ اَنت۔
انسانی حقانی جارنامَگ، ایگریمنٹ ہمینکَس باز اَنت کہ اشانی تہا بازیں کاگَدے بازیں ملکےءَ دَستخط نہ کتہ، بلے یونیوَرسَل ڈیکلئیریشن آف ہیومن رائئٹس، یا انسانی حقانی جہانی جارنامَگ ہما کاگد اِنت کہ اے رِدءَ چہ کُلّاں پیسر دیما اَتکہءُ جہانءِ درہیں ملک اشیءِ پابَند اَنت۔ اولی کاگد اِنت۔ تو بگش انسانی حقانی، تُری معاشی حق بہ بنت، سیاسی بہ بنت، دودمانی بہ بنت یا اِندگہ، درہینانی بُنیاد اِنت۔
اشیءِ بندات چہ اے ہیالءَ بیت کہ ”انسانی کہولءِ درہیں مردم یکے دومیءِ اے حقانی احترامءَ بکننت تہ جہان شَرتریں دُنیایے جوڑ بیت“، بزاں درہیں انسان یک مزنیں خاندانےءِ بہر اَنت کہ اشیءَ انسانی خاندان یا انسانی کہول گُشنت۔
سی بَندءِ اے جارنامگءِ تہا ہما بُنیادی حق نبشتہ اَنت کہ ہمک انسان پہ وتا الّم لوٹیت اِش۔ چو کہ ما گُشیں کہ ”اگاں کَسے وتی ملکءُ وطنءِ آزادیءِ ہبرءَ کنت، تہ اے آئیءِ حق اِنت“، ہمے جارنامَگءِ تہا نبشتہ اِںت۔ یا اگاں وتی زُبانءَ وانگءُ زانگ اِنت، چہ ہمے جارنامگءَ وَدی بوتگیں دگہ جارنامگےءِ بہر اِنت۔ یا اگاں اے گپ کہ چہ بلوچستانءَ درآئوکیں درہیں مادنءُ گواجنانی سرا اولی حق ہمے جاگہءِ جہہ منندانی اِنت، اے ہم چہ ہمے جارنامگءَ ودی بوتگیں دگہ جارنامگانی بُنیادءَ گُشیں۔
پاکستانءَ اے جارنامَگ مَنّ اِتہءُ جار جتہ کہ من اے حقءَ وتی سیمسراں نندوکیں مردماں دئیاں کہ ہرکَس وتی پگرءُ لیکہءِ دَرشانءُ تبلیگءَ آزاد اِنت۔ بلے ما گِندیں کہ ہزاراں مردم، تہنا پرے گپءَ گارءُ بیگواہ اِنت، سَداں کَس پہ ہمے گپءَ کُشگءُ دور دئیگ بوتہ کہ آہاں وتی سیاسی لیکہءِ دَرشانءُ تبلیگ کتہ۔ غلام محمدءَ بگر داں کمبر چاکر، عزتءَ بگر تاں نواز عطاءُ زاہد کُردءَ بگر داں دین جانءُ ذاکر مجید، درُست سلاہ بندیں مردم نہ بوتگ اَنتءُ وتی لیکہءِ پُراَمنیں تبلیگءِ سَرا گارءُ بیگواہ کنگ یا کُشگ بوتگ اَنت۔
بلے جیڑہ اِش اِنت کہ ”اِنسانی کہول“ یا اے حقانی حَقدار کئے اِنت؟ اے حق کئےءَ رَسنت؟ ءُ چون رَسَنت؟
اے حقانی گِرَگ وَ دراجیں پاندے کہ یک نہ یک روچے الّم منزلءَ سر بیت، اگاں حقءِ لوٹوک، وتی سپرءَ مہ اوشتارینیت۔ بلے یک شرطے الّمی اِنت، اے حقانی لوٹوکءَ را چہ درستاں پیسر وتی چپءُ چاگردءِ اِندگہ مردمانی اے حق منّگ کپنتءُ وتی جندءَ را ”انسانی کہول“ءِ بہرے جوڑ کنگ کپیت۔
اے سی بندءِ جارنامَگءِ تہا، تو یک بندے پہ وتی مکسدءَ گچین کُتءُ لوٹ اِتءُ دگہ بَندے وتی مکسدءِ بُنیادءَ لگتمال کُرت نہ کنئے۔ ہما حقءَ کہ پہ وتا لوٹئے، دومی مردمءِ ہما حقءَ زُرت نہ کنئے۔
حقدار بُوّگءِ واستا، ہمک مردمءَ را دومیءِ اے درہیں حق مَنّگ کپنت، اے حقانی احترام کنگ کپیت۔ اگاں تو گُشئے کہ ”آزادیءِ لوٹگ منی سیاسی حق اِنتءُ اے گپءِ تبلیگءِ سَرا مردمےءِ کُشگ نارَوا اِنت“، تئی گپ سَد دَر سَد راست اِنت۔ بلے ہمے وہدا کہ تو اے حقءَ لوٹئے، تہ تو وت مَنّگءَ ئے کہ ”اگاں کَسے نظریاتی صورتءَ آزادیءِ ہلاپ اِنتءُ آزادیءِ ہلاپءَ پُراَمنیں تبلیگ کنگا اِنت، اے آئیءِ ہم حق اِنتءُ آزادی لوٹوکیں طاقتءَ را ہم اے حق نیست کہ تہنا اے لیکہءِ بُنیادءَ آ مردمءَ را کُجام ہم رنگےءَ چہ اے سی بَندی جارنامگءَ نبشتگیں حقانی تہا، چہ کجام ہم حقےءَ زِبَہر بکنت یا آئیءِ کجام ہم حقے پادمال بکنت۔
یا اگاں ما گُشیں کہ ”اے بلوچءِ حق اِنت کہ آئیءِ درہیں وانَگءُ زانَگ بلوچی زُبانءَ بہ بیت“، تہ مئے حق اِنت، بلے ہمے رنگءَ اے حقءِ لوٹوکءَ را دومیءِ اے حق ہم مَنّگ کپیت۔ اے ہبر مَنّگ کپیت کہ براہوی ہبر کنوکیں مردمانءَ براہویءَ، جدگالی ہبر کنوکیں مردمانءَ جدگالیءَ، دہواری ہبر کنوکیں مردمانءَ دہواریءَ، لاسی ہبر کنوکیں مردمانءَ لاسیءَ، سرائیکی ہبر کنوکیں مردمانءَ سرائیکیءَ، کھیترانی ہبر کنوکانءَ کھیترانیءَ، پشتو ہبر کنوکانءَ پشتوءَ وانگءُ زانَگءِ حق ہست۔
انسانی حقانی بُنیادءَ ہمدردی گوں ”انسانی کہول“ءِ مرماں بیت، گوں ہماہاں کہ وت حق زُور مہ بَنت۔ دانکہ منی جند وتی پتءِ، وتی ماتءِ، وتی براتءُ گوہارانی، وتی چُکانی، وتی ہمساہگانی، وتی نزیکءُ گوَرءِ اِندگہ مردمانی ہمے حقاں لگتمال کناں، داں ہما وہدا منا اے حق نہ بیت کہ من انسانی ہمدردیءِ بُنیادءَ ہما حقءَ پہ وت چہ جہانءِ واکءُ ادارہاں بلوٹاں۔
انسانی حق، حقدارءِ حق بنت، حق زُورءِ نہ۔
Taj Baloch is a poet and linguist. He published the first anthology of his poetry in 2016 in both Roman and Arabic scripts. Baloch is the Coordinator of Human Rights Council of Balochistan.
He can be reached at @TajBloch
