”مردکا، پادا که تئی ڈگار بگّاں آدْره کته.“
دلوَشّءَ چه وابءَ جَه جت. اینگو آنگو چارِت‌‌ئےِ، بلے کَش ءُ گْوراں آدمی‌زاتءِ بۆدشتے هم نێست‌اَت. آئیءَ زانت که آ هما نێکءَ ناوَلّتگ که سکّیءِ وهداں مدام آئیءَ بشارت دنت. آ که تھتءِ سرا وپتگ‌اَت، پاد آتک ءُ نِشت.
اِنشپی ماهءَ پانزده اَت ءُ شپ انگه رُژنا اَت. دِلوَشءَ سر اے نێمگ ءُ آ نێمگا کشّت که ماهءَ به‌چاریت، بلے نه‌دیست‌ئےِ. آ چه تھتءِ سرا اێر اتک، سواس‌‌ئےِ پادءَ کتنت ءُ اۆشتات. نوں آئیءَ دیست، ماه آئیءِ زاماتءِ کرگینءَ اندێم کتگ‌اَت. آئیءَ اندازه بوت که شپءَ انگه گپّڑے هست. اسلءَ دلوَش مهله وپتگ‌اَت ءُ واب‌ئےِ سێر اَت، پمێشکا آئیءِ ھئیالءَ سُهب نزّیک اَت. پێسرا سهبءِ سرا که آئیءَ چه وابءَ بُست کتگ، ته مُلّا سُنگُرّءَ دزنماز گپتگ ءُ په بانگءَ رؤگا بوتگ. چه دلوشءِ کرگینءِ دێما گْوزانءَ وهدے ملا سُنگرءَ آئیءَرا جۆڑی ڈَڈّی کتگ، ته دلوشءَ لۆٹِتگ که دێراں آئیءَ گپ به‌داریت تانکه چرائیءِ بانگءَ مهلوک مه‌گُڑیت، ءُ سهب مه‌بیت. چۆناهیا کرۆس پرے کارءَ وت وار نه‌دئینت ءُ بانگءِ دئیگا مدام چه ملاءَ پێش کپنت. بلے آهانی بانگ باوری نه‌اَنت. لهتێں سِل‌آدتێں کرۆس هست که کَد ءُ بانداتِش نێست، شپءِ نێما دنیاءَ سرا زورنت. مسالءِ ھبرءَ دهکان شمبئےءِ کرۆس اِنت. دنیگه مهلوک په وپسگا وتارا گێگ ءُ گْور کنگا اِنت که اے بنا کنت بانگءِ دئیگا. بلۆچءَ گُشتگ مَچ مَچّءَ گندیت، رنگ زوریت. همے پئیما اے دگه کرۆس آئیءِ رندگیریءَ کنانءَ سرشپءَ بانگ په بانگ کننت. پمێشکا مهلوک آهانی بانگءَ مان نئیاریت. بلے ملا سُنگرءِ بانگانی سرا هرکسءَ باور اَت. آئیءِ بانگ په اے دگران سُهبءِ مستاگی، ءُ په دلوشءَ شپءِ هلاسیءِ دلجمێں جار اَت. چۆ که دلوشءَ شپ چه رۆچءَ دۆستر بوت، پمێشکا آئیءَ نه‌لۆٹِت که ملا سُنگر سهب به‌کنت. آئیءِ آدت اَت که شپءَ داں دێراں آگه بوت، کِسم کِسمءِ چُرت‌ئےِ جت. نه‌دیستگێن ءُ دیستگێں وَشّێں رۆچانی ترانگءَ کپت. برے راستێں نێمگا لێٹِت، برے چپّێں نێمگا. برے دل‌بلاپ وپت ءُ تاں دێراں استارئےِ ھساب کُت یا ماهءِ تها وڑ وڑێں سورت‌ئےِ در گێتک. انچۆ که شپ گْوزان ءُ سُهب نزّیک بوّان بوت، دلوشءِ دلءَ بێچاڑی‌یےءَ جاگه کنان کُت ءُ شپءِ گُڈّی پاسءَ وهدے اێکیم بوت که نوں سهب کئیت که کئیت، دل‌ئےِ وابءَ دات. اِنشپی آئیءِ مهله وپسگءِ سئوب دگرے اَت. اسلءَ آئیءِ مسترێں جنِکّ سُهیلُک، که سالے پێسر آئیءَ گۆں وتی براتزاتکءَ سانگ داتگ‌اَت، دۆشی سرشپءَ چِلّگی درداں مان ترّێنت، بلے تاں ملاءِ بانگءَ چُکّ ءُ مات نه‌بوت. بَلّکءَ بلۆچی ٹِکّ ءُ ٹاکءَ دم برت، بلے په مپت. رندا آئیءِ زاماتءَ شت چه شهرءَ ڈاکٹر رحیم بشک آورت. رحیم بشک چۆناهیا کمپۆڈرے اَت، بلے مردماں ڈاکٹر ڈاکٹر کُت. کۆدکءِ سوچن یکّ ءُ ٹِکّ اَتنت. هر وڑێں نادراهے بوتێں، رحیم بشکءِ سوچنءَ وش کت. اشکنگا میتاپءَ پیرزالے دَه‌سَری چاتےءَ کپتگ، سَد رگءَ یکےءَ نه‌جتگ، گۆں رحیم بشکءِ یکّێں سوچنءَ بۆدئےِ کتگ. پمێشکا رحیم بشک مهلوکءَ سک سِتک اَت ءُ آهاں مردگ تنا وهدے کَلّ نه‌کتنت تانکه رحیم بشکءَ رزا نه‌داتنت. پدا رحیم بشک دلوشءِ سیاد اَت. دلوشءِ چُکّانی ماتءِ بلّک ءُ رحیم بشکءِ بُن‌پیرُک شیرءَ گهار ءُ برات اَتنت. دوئێں گُل بی بیءَ مێچێنتگ‌اَتنت. کسه چُش اِنت که رحیم بشکءِ بُن‌پیرکءِ لاپءَ لَگُشگا آئیءِ ماتءَ وپات کت. دلوشءِ لۆگیءِ بلکءِ مات کپتۆکیءِ سرا انچێں وهمےءَ پتات که مردی ءُ چُکی نه‌بوت. همے سالءَ گل بی بی، که چه درزادگان اَت، بچکێں چکےءِ سرا کپتگ‌اَت. سئے چُکّءِ مێچێنگ اَرزان نه‌اَت. آئیءَ یک چُکّے مێچێنت، واب گێتک، دومی پاساں پاد اَتک. دومی‌ئےِ سهڑێنت، سئیمیءَ بُست کت. تاں پُرّێں سئے ماهءَ آئیءَ نه‌زانت شپءِ واب چی‌یے. بلے گل بی بیءِ جند مُردنی اِنت شَرێں زالے اَت.
کسه کۆتاه، گڑا بزاں پمێشکا وهدے دلوشءَ چارِت که بلّکءِ دستءَ نه‌بیت، آئیءَ وتی زامات هکّل کت که مئیداں کن، به‌رؤ، رحیم بشکءَ بیار. رحیم بشکءَ گۆں رسگءِ شَرتءَ سوچنے پُرّ کت ءُ جت. رحیم بشکءِ سوچنءَ رَهم کت ءُ رۆچءِ سر کشّگا پێسر سُهیلک چُکّ ءُ مات بوت. شپءِ بێوابی ءُ رۆچءِ تچ ءُ تاگاں دلوش ژند کتگ‌اَت ءُ آئیءَ سرشپءَ شام کت ءُ وپت.
رۆدراتکءِ کؤش انچۆ ترُند کشّگا اَت که دلوشءِ نزۆرێں بالاد آئیءِ دێما بێوَس اَت. آ اۆشتگی جاگهءَ تَتّرت. کؤشءِ نهرداں آئیءِ گۆشاں ژیمب ژیمب کنگا اَتنت ءُ چه گواتءِ شهماتاں رکّگءِ هاترا آئیءَ وتی زنوک گردنءَ سَکّ داتگ‌اَت. سرشپءَ گوات یکپارگی کپتگ‌اَت ءُ مهلوکات چه ھێدءَ جانشۆد اَت. هرکسءَ گْواگێچنے گۆن اَت. گرم وتی جاگهءَ، انچێں دنزےءَ مان شانتگ‌اَت که چه آزمانءَ ھاک رچَگا اَت. دلوَشءَ وتی نِپاد دْرنز داتنت ءُ چادر آپ جت، سرءَ تاں پاداں پِر دات، نوں وپت. بلے اے وهدی آزمان ساپ اَت ءُ انچێں کؤشےءَ سر کتگ‌اَت که گشئے هر چیز بال اَت.
دلوشءَ، گواتءِ شهماتاں سَگّان، شُت، وتی داس زُرت که کاپرءَ مان جتگ‌اَت، پُشتءِ کالارءَ مان اڑێنت. چه تُنّءَ آئیءِ نُکءَ ٹِکّ ٹِکّے مان اَت، پمێشکا آئیءَ شت کاپرءِ جَمکءَ دْرتکگێں مَشکءَ چَنک داشت، سێرءَ آپ وارت. کؤشءَ آپ چۆ برپءَ سارت کتگ‌اَتنت. پدا دلوشءِ مَشک شَرّێں تنَکّێں مَشکے اَت. نه آپان‌ئےِ تام کت، نه بۆیے. اؤلی رَجءَ در اَتکگ‌اَت. اے پئیراریگێں مزنێں ائیدءِ کُربانیءِ پۆست اَت که دلوشءَ گۆں چِشی گؤازءَ رَتکگ‌اَت. اے پسءَ کُشگ دلوشءَ مرگ‌ئیگءَ تؤرِت. کسانێں، نازُرکێں، لۆگی دپی پاچِنے اَت. اے وهدی که دلوشءَ په هلار کنگا کارچ گُٹءَ دات، ھێدے شُت ءُ ھێدے اَتک. آئیءَ په ناکامێں دلے هلار وَه کت، بلے گۆشت‌ئےِ نه‌وارت. اے یکێں رند نه‌اَت، هر ائیدءَ دلوشءِ ھال همِیش اَت. یک رندے آئیءِ گِتاچے ریکّءَ گپت ءُ کُشت، تاں دو رۆچءَ آئیءِ دلءَ ورگ نه‌کَشّت، زرے زێراپ‌ئےِ کت. سُهیلکءَ، که آ وهدا جنێں‌چُکّ اَت، پت کلاگ گپت که نه‌گشئے پسے مرتگ، پوره بێبلایے رُستگێں مردێں‌چکےءَ وپات کتگ. ھئیر چُکّءِ ھبر وَه دگرے، بلے دلوت اۆں مردماں نادۆست نه‌اَنت.
دلوشءَ چارِت، آئیءِ زاماتءِ کرگینءِ چراگ رۆک اَت ءُ سِپَتانی آواز ڈنّءَ پێداک اَت. سَهتی گۆں وتی پیر ءُ گَرّناکێں آوازءَ سِپَت جنَگا اَت ءُ اے دگه جنێن جواب ترّێنَگا اَتنت. بازێں سِپَتےءِ پسّؤءَ اے دگه جنێن نه‌زانَگا اَتنت، پمێشکا سهتی وار وار آهاں جوابءَ هم سۆج دئیگا اَت. سهتی چۆ که کوهنێں مردمے اَت، آئیءَ درستێں سِپَت دل یات اَتنت. آ انچۆ پیر اَت که کسءَ آئیءِ اُمرءِ اندازه نێست‌اَت. آئیءِ سندءِ مردم کَس پَشت نه‌کپتگ‌اَت که مردمءَ به‌گُشتێں کئی همسرۆ اِنت. بلے آئیءِ جندءَ دائما پَهر بَست که سردار محراب آئیءِ سرا آشِک بوتگ ءُ ھبر سانگ ءُ سربرءَ رستگ. رندا سردار مردماں بَجّێنتگ که مۆلدے مه‌گر ءُ وتی چُکّاں شگانی مه‌کن. چۆ که بێدء سهتیءَ سردار محراب چه اے دگه زندگێنانی یادداشتءَ پێسرءِ مردم اَت، یک ھسابےءَ وتی دؤرءِ گُڈّی مردم اَت که زندگ اَت. بلے وتی پیری جاگهءَ سهتی ماشاالله انچۆ زْرِنگ اَت که رۆگندےءِ راهءَ اگں چلّگی‌یے بوتێں، همۆدا پانَگ اَت. آئیءَ په سپتءِ جنگا وَه دلے دات. چُشێں سپتے نێست‌اَت که شومءَ نه‌زانت. پدا مۆشءِ جنَگا بلد اَت. انچێں شیرگی مۆش‌ئےِ جت که مردماں وتی لنکُک گَڑِتنت. پمێشکا هر لۆگءَ کپتۆکی‌یے بوتێں، اؤلی مردم سهتی لۆٹائێنگ بوت.
دلوشءِ دل دردا اَت ءُ آئیءَ لۆٹت که اینچو مۆش پچ به‌گیپت ءُ مئیدهءِ دێما به‌جنت، بلے آ اشتاپی اَت. چِد ءُ پێسرءَ بَگّانی تۆرم آئیءِ کشارءَ دْرَگاں دْرَگاں به‌کنت، آئیءَ ڈگارءِ سرا رسَگی اَت. پمێشکا آ گۆں هۆرکێں لاپءَ رهادگ بوت. سهتیءِ سِپَتاں تاں چم‌گندےءِ راهءَ آ دلگۆش کت. مُرا بَشکءِ ڈگارءِ نزّیکءَ سهتیءِ آواز گار بوت، بلے انگه برے برے کؤشءِ شیکّگانی همراهیءَ دلوشءَ گشئے مردمی گالوارےءِ گمان بوت.
دلگۆش: اے آزمانک چمّگ، نئومبر 2011ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ.
Sajid Hussain (1981-2020) was a writer and senior journalist from Balochistan. He had a degree in Economics, International Relations and English Literature from Karachi University. He had the experience of working with Pakistani newspapers Daily Times and The News International. Sajid Hussain was also the founding editor of this online magazine.
