رئوف تیربار کنگ ءُ کُشگ بوت، تربتءَ. اے ھالءَ منا بازێں سالے پُشتءَ بُرت ءُ تربتءَ سر کت.
تربت اِنت، بلے نِندگی نه‌اِنت. وانَگجاه هست ءُ کتابجاه نێست. کالجءِ پرنسپلءَ گُشئے کالجءِ کتابجاهءَ تاں دێرا پچ کن، پرنسپلءِ دێم تھار بیت. بلۆچستان اِکیڈمیءِ کتابجاهءَ رئوئے، اَزیمێں ادیب ءُ شائرانی مورک مُجِته. لئین نێست. اگاں هست، گڑا نه پنکاءَ چِکّیت ءُ نه بلَپءَ. آپ نێست. سرکار ھر رۆچ یک بلۆچے چست کنت ءُ یکّےءِ ٹَپّ ءُ ٹۆرێں جۆنءَ چگل دنت.
اے سجهێں مسله یَک نێمگے، بلے گۆں سنگتاں که نندئے، ھبر کنگا دل نلرزیت. وتی دلءِ گپّءَ جت کنئے. کَس ترا جَج نه کنت. کَس ترا مزهبءِ گپّےءِ سرا تیربار نه کنت. همے سنگت که پنچ وھدءِ نمازی‌یے، گۆں ریشّاں هم کندیت ءُ گُشیت: ”مرچاں بلے کَجابه نێست نه؟ اگاں بوتێں، مردمءَ ٹْرائی‌یے کُتگ‌اَت.“ پدا بَسّ ٹهکانی تئوار اِنت.
من نوں تربت یله کُت ءُ کراچیءَ اَتکاں. کراچی ھم اجبێں شھرے. کَسّ‌ئےِ وتی نه کنت، بلے ھرکَسءَ وتی کنت. کراچیءَ من نیشنل اِنسٹیٹوٹ آف ماڈرن لنگویجز، یونیورسٹیءَ انگلش وانگا اَتاں. اے کورس من هلاس کت. نوں من محمد علی جناح یونیورسٹیءَ ایڈمیشن زُرتگ ءُ وانگا آں. منا کراچی سَکّ وَشّ بوّگا اِنت. اے شھرءَ منا وتی کُته. نوں من کَزا یک ائیدےءَ مُلکءَ رئواں. اِدا، کراچیءَ، منی کرّا دگه بلۆچ ھم وانَگا. مُلکءَ دگه دگه جاگهانی نندۆک اَنت.
کراچیءَ من دگه چیزّے ھم در برته: من ساریءَ بَس سُنّی شیعه اِشکُته، بلے نوں من سر پداں که شیعه ءُ سُنّیءَ اَبێد دگه ھم باز پِرکه هست. ءُ راست گُشی، من اے گپّءَ ھم ھمدا سرپد بوتگاں که من سُنّی‌یے آں. اے چیزّانی زانگا رند پورا نوں منا گێشتر زانگءِ جِنّے سرا اِنت. منا ھر وھدا که وھد رسیت، همێشانی بابتءَ گۆں سنگتاں گپّ کناں.
یک رۆچے ما نِشته گپّءَ اێں. سنگتےءَ گُلابی رنگێں بلۆچی سوٹے جتگ ءُ منی دێما نِشته. ما همے مزهب ءُ پِرکهانی سرا گپّءَ اێں. گپّ گپّءَ بارێں چۆنیا چه منی دپءَ در اَتک که ”واجهێں نبی محمدءَ یازده سالی جنِکّے سانگ کته.“ پدا گپّ، هبر، تاں رۆچ گوَست.
دومی رۆچءَ من گۆں سنگتےءَ یونیورسٹیءِ نزّیکءَ هۆٹلےءَ نِشته، چاه ورگا آں. اے هۆٹل هم اجب اِنت. مالک شونز پاگی مُلّایے. هۆٹلءِ تانکه چاه ءُ چۆلاھانی رنگ هم شونز اِنت. ھُدا ءُ پاکێں نبی بزاننت که اے چاه ءُ چۆلاهاں چے مان کنت، بلے اے سَک وَشّ اَنت.
اناگها یکّےءَ دئور کُت په منی جنَگءَ. برئو لگت. بجن شهمات. بلے شُگرے که منا سنگتے همراه اَت. سنگتءَ تها دئور کت. چۆناھا اے که منی جنَگا اَتکه، اے هم بلۆچے ءُ مئے سنگت اِنت. بزاں گُلابی گُد والا سنگتءَ اِشیءِ کرّا نام گپته که اِشیءَ واجهێں نبیءِ شانءَ گُستاخی کُته. مَرد منی همراهێں سنگت ءُ هۆٹلءِ باروالاءِ بَڈّا اِنت، انگه دارَگ نبیت. منا دُنیا ءُ جهانءِ زاه ءُ بداں کنگا اِنت. نه مات کِلّیت، نه گُهار. من بَس اۆشتاتگ ءُ جێڑگا آں که آخر اے بوّگا اِنت چے.
بێگاه اِنت. من کلاس ھلاس کتگ‌اَنت ءُ نوں لۆگءِ رئوگءِ تئیاریءَ آں. منی مبائل تئوار کنت. یونیوسٹیءِ ڈسپلن کمیٹیءِ سربراه اِنت. منا لۆٹَگا اِنت. منی گۆں اے سربراهءَ شَرّێں سلام اَلئیکے هست. مئے اِکنامِکسءِ پرفیسر اِنت. من دو کورس همێشیءِ کرّا ونتگ ءُ یک کورسے انگه وانَگا آں. اِکنامِکس منا وَشّ بیت، پمێشکا اے مَرد منا دۆست داریت. چۆناھا اے پروفیسر ایم کیو ایم والایے ءُ ایم کیو ایم کراچیءَ زۆر اِنت.
دروازگ‌ئےِ پچ کت، منا تئوارئےِ کُت. من که پُتِرتاں، گُشی بِنند.
”یه زگری کْیا هے؟“ منا جُستءَ اِنت. من چۆناھا زگری ءُ نمازیءِ بابتءَ هِچ نزاناں، زگریانی بابتءَ وَ گنتِر، بلے پدا هم، من اِد ءُ اودے کت ءُ چیزّے گُشگءِ جُھد کت.
”آپ زگری هیں؟“
”نهیں. میں سُنّی هوں.“
”اچھا… کون سا سُنّی؟“ نوں من هُشک ءُ ھئیراناں. نزاناں چے بُگشاں.
مرد منا ھال دئیگا اَت که یونیوسٹیءِ صدرءَ ترا لۆٹِته. گُشی مسلهے بلاهێں، بلے پرێشان مبو، من تئی همراهاں.
مئے یونیوسٹیءِ مستر صدر اِنت. نام‌ئےِ عبدالوھاب اِنت. پێشءَ کراچی یونیوسٹیءِ چانسلر بوته، پدا آئی بی اےءِ، ءُ انّوں مئے، بزاں محمد علی جناح یونیوسٹیءِ صدر اِنت. من اِشکتہ که اے مرد سَکّێں مزهبی مردمے. اے مرد یونیوسٹیءَ بچکّ ءُ جنِکّاں یکجاه نندگءَ نئیلیت. کلاساں جنکّ دێما نِشتگ‌اَنت ءُ بچکّ پُشتءِ کرسیاں. زاه‌ئےِ دپءِ گپّ اِنت، هر گپّءِ سرا زاه، بد. نه بےاِزّت کنگا چَکّ ءُ پد بیت، نه چه یونیوسٹیءَ در کنگا. مئے یک سبجکٹے ”لیڈرشپ“ بوتہ. همێشیءَ وانێنته. یک رندے همێشیءِ کلاسءَ جنکّےءَ مُبائل ڈِسکءِ چێرا داشتگ ءُ کارمرزئےِ کنگا اَت. اِشیءَ دیست. جنکّءَرا گُشیت ”تئو جهلا چے پُنڈَگائے؟“
دگه رندے بچکّ ءُ جنکّے بۆسگا گِندگ بیت. دوئێناں چه یونیورسٹیءَ کَشّیت.
منی دل ٹوپّ ءُ ٹاپءَ اِنت که بارێں اے منا چۆن کنت؟
من ءُ ڈسپلین کمیٹیءِ سربراه صدرءِ آفسءَ شُتێں.
صدرءَ گپ بندات کُت.
ما ھر کَسێں، ھر وڑێں، بِلّے نماز نئوانێں، دُزّی کنێں، بلے وھدے گپّ مئے واجهێں نبیءِ سرا کئیت، ما هِچّ برداشت نکنێں… صدرءَ تاں نێم ساهتءَ منا لیکچر دات.
ڈسپلن کمیٹیءِ سربراهءَ دروازگ پچ کُت ءُ منا تئوارئےِ کت. ما ھر دو ڈَنّءَ در اَتک ءُ اۆشتاتێں. منا گُشی ”برئو لۆگءَ، ءُ باندا یونیوسٹیءَ مئیا، من وت ترا ھال کناں که دێما چے بکن.“
اندگه رۆچءِ بێگاه بوت. من پرێشاناں، لۆگءَ نِشتگاں. منی مُبائل رنگ کنگا اِنت.
”هلو…“
”هلو، تئی مسله من ھل کُته. باندا بْیا وتی کلاساں بگر، بلے دگه هِچّ جاگه مرئو، هۆٹل مۆٹَلاں بِلّ. کلاساں رند سیدا لۆگءَ برئو…“
من هئیراناں. همے مَردم وت هرکَسءَ زاه ءُ بد کننت، همے مئے اخلاکیاتءِ مستر اَنت. ءُ اینچُکێں گپّےءَ نوں منی کلاس گِرَگ، گردگ، نندگ، هر چیزّءِ کَماش ءُ مستر اَنچێں مردم اَنت که من‌اِش پَجّاه هم نئیاراں؟
