بلۆچانی کمانڈرےءَ وتی ویڈیو مئیسجےءِ تها گُشتگ که ”چیهانٹ، کوکّار، دَرنا، مُزاهره ءُ جلسه ھچّێں کارے ندارنت ءُ اِشانی هِچ اسَرے نێست.“ سادهێں بلۆچیءَ اِشیءِ متلب اِش اِنت که: ”اے مُپتێں ٹێل‌سۆچی‌یے.“
اے گپّ، چه هرکَسءَ پێسر هما مات ءُ گُهارانی بےاِزّت کنگ اِنت که چه بلۆچستانءِ کلّگ ءُ کوچگاں پیرانسَریءَ، نێزگاریءِ هالتءَ هم جَنان ءُ پْرۆشان وتا شال ءُ کراچیءَ سر کننت ءُ په وتی بێگواهێں مردمانی رهائیءَ کوکّار ءُ چیهانٹ جننت.
دومی، هما نۆدربر ءُ جنێن ءُ چُکّانی جُهدءِ اێر جنگ اِنت که زاننت اے کوکار ءُ مُزاهرھانی سئوَبءَ ما ھم چست کنگ بێں، لَٹّ ءُ کُٹّ کنگ بێں، بله انگه بێگواهێں بلۆچانی مات ءُ گهاراں کُمَکّ کننت ءُ په مَرگے، رۆڈ ءُ پریس‌کلَبانی دێما اِهتجاج ءُ مُزاهره ٹهێننت۔
سئیمی، هما سیاسی مردمانی جُهدانی مان نئیارگ اِنت که آهاں نئوَشّێں هالتاں ھم سْیاسی مَهاز داشته. بازێنے جنَگ بوته، بازێنے بَرگ بوته ءُ بازێنے چه وتی کَس ءُ آزیزاں دور، دَرانڈێه اِنت. نه ماتءِ جنازهءَ گۆن کپت کنت، نه بْراتےءِ وشّیاں.
بِگندئے کَسے بُگشیت که کمانڈرءَ اے مردمانءَ نگُشته… ءُ شما گپّءَ دگه نێمگے ترّێنَگا اێت. بلے بلۆچستانءَ سیاست، درنا ءُ مُزاهره کنۆک دگه کئے اَنت؟ چیهانٹ جنۆک کئے اَنت؟
بلۆچ جُنزءِ تها سیاستءَرا وَه چۆناهیا هچبر اَرزِشتے نبوته. سیاستءِ کار جنگءِ نُمائش ءُ جنگءِ پرچار کنگ بوته، ءُ په جنگءَ مردم تئیار کنگ بوته. سیاستءَ وتی یونٹ ممبراں بگر تاں مرکزی سرۆکاں، درُست جنگءَرا بَکشاتگ‌اَنت. جنگ، مردم جنَگءِ اَمل اِنت ءُ سیاست بے جنَگ ءُ بےتُرسێنگا، مردمانءَ وتی ھمراہ کنگءِ اَمل اِنت۔ سیاست، چه بِنداتءَ گۆں جنگۆلیں دماگےءَ چلائێنگ بوت. په سیاستءَ پَشت کپتگێں مردم چۆناها هسابی اَنت..
ھمے سئوَب اَت که سیاست نِزورترّاں بوت. منا یات اِنت که 2017ءِ نئومبرءَ، وھدے بی این ایفءَ لھتێں روچءِ واستا پهیّه‌جام ھرتالءِ جار جت، سیاسی سنگتاں زانت که مردم مئے جارءِ پرمانبرداریءَ نکننت، گُڑ بی ایل ایفءَ ھرتالءِ ھمایتءَ بئیانے دات، ءُ مردم بیھار داتنت. بلے مردماں نه سیاستءِ جار کِمار کُت، نه سرمچارانی بیھار. بازێنےءَ دُکّان پچ کُتنت، بازێنےءِ گاڑی بازاران اَتنت. سرمچاراں ھر جاگه که گاڑی‌یے دیست ءُ وارِش رَسِت، گاڑیانی ٹئیرِش تیر جَت ءُ تْراکێنتنت.
په الیکشنانی ناکام کنگا ھم سیاستءِ زۆرءَ جئواب داتگ‌اَت، ءُ جنگی گَلاں مردم تُرسێنت ءُ بیھار داتنت. پۆلنگ‌اسٹێشنانی سرا بمب ءُ تیر جنَگ بوت.
چرێشاں اے سابِت بوت که سیاست، چه وتی اختیار ءُ انفلوئینسءَ زِبَھر بوته۔ اگں سیاسی اختیارے بوتێں، سیاسی دَماگےءَ بِنشتێن ءُ بجێڑتێں، ته ھرتالانی کامیاب کنگا سرمچاراں مردمانی بیھار ءُ تُرسێنگءِ زرورت نکپتگ‌اَت، نه الیکشنانی ناکام کنگا بمب ءُ تیر جنَگءِ نئوبت اَتکگ‌اَت. سیاستءَ بے تیرےءِ آس دئیگا، بےتُرسێنگا، اے کار کُت کُتگ‌اَتنت. سیاستءِ کار ھمێش اِنت. گۆں مردماں هبر کنگ. مردمانی ھمدردیءِ کَٹّگ. گێشا گێش مردم ھمراہ کنگ. مردمانی اوپینیئنءِ تْراشَگ۔ بلے جنگۆلیں دماگءَ، ءُ سیاستءِ بےاَرزِشتیءَ، سیاست انچۆ ڈالچار کُت که جندئےِ نَمنت. بَژنیگێں ھبر اِش اِنت که سیاسی گَل پَرے ھبرءَ پرێشان نه‌اَتنت، آھاں سیاستءِ بےاختیاری ءُ جنگۆلێں دماگءِ بادشاھی په گَلے منِّتگ‌اَت.
نوں، باید وَه همێش اِنت که اِندگه بلۆچاں پَرے بےاِزّتیءَ کمانڈر جُست کُتێں. مئے چمّ سیاسی سنگتاں سَکّ اَتنت که سیاستءِ اێر جنَگءِ سرا ری‌ایکٹ کننت، بلے ری‌ایکشنءِ بدلءَ، سْیاسی مردماں کمانڈرءِ گپّ گپت گۆں ءُ اے گپّءِ تبلیگِش کت که ”کمانڈر راست گُشگا اِنت. سیاستءَ فائدہ نێست. دگه هِچّ راه نێست. راه تهنا جنگ اِنت.“ سیاسی سنگتانی ڈی پی اَپڈێٹ بوتنت، کمانڈرءِ نۆکێں پۆٹۆ جنگ بوتنت.
اگاں کمانڈر راست گُشگا اِنت، گُڑا سیاسی مردم گۆں کئومءَ دْروگ چێا بندگا اَنت؟ اگاں سیاست راهے نه‌اِنت، سیاستءَ پائده نێست، گُڑا سیاسی مردم وتی کئومءَرا ”سفارتکاری“ءِ نامءَ، ھر رۆچ مُزاهره ءُ کانفرنس ءُ بئیاناں، رَد چێا دئیگا اَنت؟ مُلکءَ جاگهے اگاں چار مردم مُزاهره کنت، ائولی شاباشی هم چه همے سیاسی سنگتانی نێمگا کاینت. ورناهانی جزباتی تکریرانی ویڈیوانی ائولی شێئر کنۆک همێش اَنت. متلَب، شُما اے چارێں مردماں په مِرگءَ موٹیویٹ وَه کنگا اِت، بلے په هما کارءَ که هچ پائده‌ئےِ نێست، بکئولِ شُما؟
کمانڈرءَ اے گپّ مردمانی سۆج ءُ سر کنگءِ نیّتءَ، ءُ شهمێن ءُ سَنگینێں زُبانےءَ بکتێننت وَه انگه دردے په دو. بلے کمانڈر بیهار دئیگا اِنت. کُجام راجدۆست گۆں وتی مردماں اے اِسپیچ ٹون ءُ اے باڈی لینگویجءَ هبر کنت؟ اِنسانے، هبر هبرءَ بگندئے جزباتی بوته. ما سمجِت کنێں. بلے پُشتا اۆشتارێنتگێں پانزدَهێں سِلهبند؟ سِلاه ءُ سِلهبندێں مردمانی نُمائش وَہ وتی تاکت ءُ تئوان ءُ اختیارءِ پێش دارگءِ واستا بیت، ءُ مردمانءَ چه وتی تاکتءَ تُرسێنگءِ نیّتءَ بیت. اگاں اے ویڈیو په پاکستانءَ بوتێں وَه مسئلهے نه‌اَت، بلے په بلۆچانی تُرسێنگءَ؟
نوں هبر پاد کئیت که اے تُرسێنَگءِ زرورت پرچا بوته؟ مردماں آئیءِ کارے اێر جتگ ءُ رَد گُشته.
گُڑا.؟
پرے گپّءَ اگاں مردم تُرسێنگی اَنت، تُپنگ پێش دارگی اَنت ءُ سۆشل میڈیاءَ چِرّک کنگی اَنت، گُڑا تئی ءُ پاکستانءِ پَرک؟
سیاستدانێں بلۆچانی گۆں پاکستانءَ مسله، راستے که نَزریاتی اِنت، بلے کوچگی شِپانکے اے واستا چه پاکستانءَ بێزار اِنت که پاکستانءِ پئوج آئیءَ رَمگءِ چارێنَگءَ بَرگ نئیلیت ءُ آئیءَ جنت ءُ بےاِزّت کنت. مئے مات ءُ بلّک نزاننت گُلامی ءُ آزاتی چے اَنت؟ آ پمێشکا چه پاکستانءَ بێزار اَنت که آهانی چُکّ ءُ نُماسگ وهدے ڈنّءَ در کاینت، آهاں چه پئوجیانی تُرسءَ دل لاپءَ نه‌اِنت که لَٹِّش مدئینت، یا مکُشنتِش. آم بلۆچءِ چه پاکستانءَ بێزاریءِ سئوَب اِش اِنت که پاکستانءِ تها آئیءَ اِهترامے نێست، هبرے نێست، تُرسءِ تۆکا اِنت. اگاں بلۆچءَ بلۆچانی کرّا هم اِهترام ءُ هبرے مبیت، ءُ بُترسیت، گُڑا بلۆچ ءُ پاکستانءِ پَرک چۆں گیشّیت؟
منا سنگتے ھست، ھُدائی بندھے. نه آزاتیءِ مانا ءُ متلبءَ زانت، نه گۆں سرمچاراں دۆستی‌یے ھست، نه گۆں ایف سیءَ نپرت. آئیءِ زندگیءِ وَشترێں کار شکار اِنت. یک رۆچے اے مرد چه وتی مێتگءَ دور، کوچگےءَ شِکارءَ بیت، ایف سی کئیت، آئیءَ ھبر ءُ ھکّل دنت، تُرسێنیت ءُ گَلّێنیت. چه ھما رۆچءَ رند آئیءَ ھر رۆچ ایف سی بد ءُ رَد کُت که منا بےاِزّت‌اِش کُته. چما رۆچءَ رند آئیءَ شکارءِ رئوگ تُرسِت. بلے یک رۆچے سنگت‌ئےِ مجبور کننت ءُ برنت گۆں. اے بَری مردءَ سرمچار مان تَرّێننت، چرّهیءَ پچ گرنت ءُ سئیکلءَ پَنچر کننت، راه‌ئےِ دئینت. من که دیست، کسّه‌ئےِ کُتنت. ھما بد ءُ رَدئِے که آ رندی ایف سیءَرا کُتگ‌اَتنت، نوں سرمچارانءَ کنگا اَتِش.
مردمے تاں ھما وھدا تئی سرا بد نبارت، تانکه تئو آئیءَ بےاِزّت مکنئے ءُ متُرسێنئے.
بلۆچانی تها هبر کنۆک چۆناها هُداءِ شُگر اِنت. همے چارێں شُگرء هُدا، مَنه نه‌اِنت هبرے ءُ تنکیدے بکننت. اَنچۆ مان بندگ بنت گُشئے زانا اے پاکستانءِ پئوجی اَنت ءُ بلۆچاں کُشَگا اَنت. هما زاه ءُ دُژمان دئیگ بنت که ایف سیءِ چیک‌پۆسٹانی سرا هم دئیَگ نبنت. بلۆچی اِهترام وتی جاگهءَ، اِنسانی اِهترامے هم نێست.
اے کسانێں مُدّتءَ، همینچو مردم چه تهریکءَ یَک کِرّ بوته، همینچو سنگت که چه آزاتی لۆٹۆکانی سْرَپاں در آتکه، اے دْرُستاں دم برته؟ آ هم هما مُلکاں سر بئیَگا رند که اۆدا سۆشل میڈیاءِ یکّ پۆسٹےءِ کنگا تئو وتی راجی پَرزءَ پورا کُت کنئے؟ اے دْرُستێں مردم لَگۆر بوتگ‌اَنت؟ گێشتر هما مُلکاں که اۆدا تُرسِش نێست؟ شُما، جنگ کنۆک وت سرجما بےکِچّه اِتّ؟ چه هر سئوال ءُ تنکیدءَ بالاتر، چه سجّهێں زمّه‌داریاں بےزمّه اِتّ؟ شُمارا هچ مئیار نێست؟
کئومےءِ شَرّێں سرۆک ءُ رهشۆن هما بنت که کئومءِ دۆست ءُ دۆزواه ببنت. هما که وتی مردماں دۆست بدارنت. گۆں آهاں هبر هانوادَهێن ءُ مهروانێں زُبانےءَ بکننت. بےاِزّت مکننت. هرکَسی کَنٹریبیوشَنءَ بِساڑاهنت ءُ مِنّت‌وار ببنت، ءُ سرجمێں راجےءِ جُهدءِ راهءَ متَنچَنت ءُ ”یکّے“ مکننت. وتی مردمانءَ گپّ جنگءِ هکّءَ بدئینت. اگاں کارے یا هبرے مردمےءِ هسابءَ هراب اِنت ءُ وتی گپّءَ جنت، په آهانی دپءِ بند کنگا تُپنگ پێش مدارنت ءُ متُرسێننت، چرّک مکننت.
