”یار، مرچیگێں گرم مردمء بے رۆگنءَ پچیت.“ زبیدهءِ گۆشاں بچکّےءِ تئوار کپت. همے دمانءَ آئیءَ که کَش ءُ کرّاں چارت، ته آئیءِ گُمانءَ کش ءُ کرّءِ درسێں مردم چۆ کاشُکێں ماهیگءَ بلاهێں هئیک‌پچےءِ تها پلپٹگا لگّتنت، پوره بے رۆگنءَ بوّگا اَتنت. کندگ‌ئےِ آتک. بلے آئیءِ گمان چه ادا نه‌اۆشتات. پدا آئیءَ گمانءَ دیست که درس جاندر اَنت. جنێن ءُ مردێن. ءُ پدا آئیءِ گمانءَ کش ءُ کرّءِ درسێں مردێن آیانی جسمءِ زنڈی ءُ لاگری ءُ کد ءُ بالاد ءُ رنگءِ هسابءَ برهنگا دیستنت که همے بلاهێں هئیک‌پچءِ تها بوّگا اَنت. همے پئیما جنێن همایانی کَدّ ءُ بالاد ءُ رنگ ءُ زنڈی ءُ لاگریءِ هسابءَ. ٹیچراں بگر تاں چئوکیداراں درها آئیءِ گُمانا هرکَس انچۆ بوّگا اَت. آئیءَ وتی هئیال ٹگلێنت ءُ پدا که نۆکێں مردمے دیست‌ئےِ، آئیءِ گمانءَ آ ائول گۆں پُچّان ءُ پدا برهنگا کڑائیءَکت. گۆں وتا کندگا لگّت که آئیءِ فئونءَ رنگ دات. آئیءِ دزگهارءِ فئون اَت که ما مئین‌گئیٹءِ دپا ودارا اێں،هۆریگا هۆسٹلءَ رئوێں.
هۆسٹلءِ اے کۆٹیءَ ماهکان، زبیده ءُ هانی هۆر اَتنت. زبیده هسٹریءِ نۆدربرے اَت، ماهکان بلۆچیءِ ءُ هانی فائن‌آرٹسءِ. هۆسٹلءَ که رستنت، هێدا میستگ‌اتنت ءُ لئین هم نێست‌اَت.
”اُف اڑے لئین والهاں کلام بجں. جلێں نێمرۆچا هم لئین ندئینت،“ زبیدهءَ گوَشت، فرێج‌ئےِ پچ کت ته هر سئیئێں فرێجءَ آپءِ مان کنگا بێهال بوتگ‌اَتنت. سهبءَ اشتاپ اشتاپیءَ در آتکگ‌اَتنت.
”ماهۆ، برئو اڑے وتی بسٹیءِ کمرهءَ آپے بیار،“ هانیءَ چادر دئور دات ءُ تهتءِ سرا بوستگا وپت ءُ گوَشت‌ئےِ.
”منا، با، وتی ازّت انچۆ دۆست اِنت که عزّتءَ مِهرُک دۆست بوتگ،“ ماهکانءَ گوَشت ءُ سئےئێناں کندت.
”تئو، اڑے ماهۆ، همے عزّت ءُ مهرُکءِ اشکءِ کسّهءَ بکن یار. اشانی کسه کمّو مردمءَ سکونے بدئینت. آ زمانگان پوره اشک چۆں آسان بوته نه؟ مرچاں وَه سیدا سیدا گوازێن.“ هانیءِ چمّ پنکاهءَ سکّ اَتنت ءُ گوَشت‌ئےِ. زبیدهءَ چم شُشتنت ءُ آتک. چه ترماسءَ آپے اێر رێتک ءُ وارت‌ئےِ ءُ ماهکان‌ئےِ وار ندات.
بلے! بیا، اے کسّهءَ من کناں. پنجاه ءُ نُه رندا ماهکانءَ کتگ اے کسّه، بلے منی سر پر نبیت که مئے مهلوک وتی کسّهانی بارئوا اینچو امۆشنل ءُ پوزیسیو اِنت چێا؟ بۆشت اے کسّهءَ من کناں.“ دزگهاراں زانت که زبیده کسّهانی مرچ ءُ مساله پر کنگ ءُ کندێنگا سکّ زَبر اِنت. ءُ سئے ئێناں انچۆ دم برتگ‌اَت که پوره واکی کندگ ءُ مسکراءِ موڑا اَتنت که وهد برئوت ءُ لئێن بیاینت.
زبیدهءَ بُنگێج کت.
”هست بیت مێتگے. اۆدا بیت جنکّے، که نام‌ئےِ بیت مهرُک. مهرک هما دمانا که ودی بیت، بلّک گُڑیت که چُشێن شرّرنگێں جنکّ! آئیءَ وتی سجّهێں زندا ندیسته. آئیءِ دپءَ هما دمانا در کئیت: ”جنِک، نازاتون! تئی چُک مردمی چُکّے نه‌اِنت.“
کپتۆک وَه دلترکّ بیت که ابُّڑے بابی. بلکێں من بلاهے پێدا کتگ، مردمی چُکّے نه‌اِنت. نازاتون هما دمانا وهما لگّیت که هما شپءَ که ماه مهگرا گپتگ‌اَت، من شومّیءَ مشکءَ آپءِ اێر رێچگا شُتان ءُ کُچکّءَ وکّت ءُ دور تۆلگانی هولّاسگءِ تئوار بوت ءُ من تتکاں. آ وهدا منی هپتمی ماه اَت. بارێں چُکّ بلاهےءَ ماں لاپءِ تها جت. نازاتون کپتۆک بیت. پریات ءُ کوکّار‌ئےِ هلاس بنت، چه ژندیءَ ءُ اینچو دردءِ کشّگا. گڑا بس هولوکّیت ءُ لگّیت گۆں گرێوگا.
بلّک نوں درّاێنیت: ”چێا گرێوئے کمبه. چُکّ جنّکے ءُ انچێں شرّرنگے که اشیءَ چه ننکّیءَ بُرکهے سرئَے دئے که اے هلکءِ مردم اشیءَ رُدگ ءُ مزن بوّگا نئیلنت ءُ چانپنت ءُ برنت‌ئےِ.“
نوں نازاتون سارتێں گینّے کشّیت.
چُکّءِ نامءَ کننت مهرک ءُ مهرک اجب ڈئولدار ءُ شرّرنگێں جنکّے بیت. اسپێت اسپێت چۆ کونش ءُ هَکێمءِ تَل، پدا هما گرکی تل. چمّ اِبّلاه، بادامءِ هما مستر مسترێں کِسم. بُروان کمان، گِردێں دێم، ءُ لُنٹک ایییینچُکێں نازرکُکێن ءُ سُهر سهر که پۆره مدام بیدّام‌ئےِ وارتگ، ءُ انارک چۆ انارءَ که پوره رۆچش هچبر ندیستگ. آسکی گردن که پوره آرڈرءِ سرا اَڈّ کناێنتگ که هر پئیمێں هار بداریت.“
ماهکان ءُ هانی بس کندگا اَتنت.
”انچێں دراجێن ءُ بزێں بیکّ که باز براں مهرُک شپءَ که وپت ءُ بانگواهاں که کمّے سارت بوت، مهرکءَ وتی بیکّ پچ کتنت ءُ وتارا پر داتنت ءُ باپ بوت. مێتگءَ کسءَ چُشێں مود پر نێست‌اَت. آ دگه جنکّاں وتی مود چتنت که کارءُ چلۆپگا بێوار کننت ءُ هر رۆچ بِچا، آرتءِ تها، نارشتانی تها مودی مودی ٹالے در آتک. مهرکءَ چۆ که لۆگی کار نکُت، گڑا شپ تا رۆچ وتی زێبائیءَ سمبالگا اَت. پیڈی‌کیور ءُ مینی‌کیور نێست‌اَت، آ وهداں، گڑا مهرُکءَ وتی پادُک ءُ دستُک سنگُکے زُرت ءُ لتارتنت ءُ پدا چرپ ءُ چانگال کتنت.
چُکّ که چُشێں شرّرنگے اَت، گڑا هرکَسءَ دێم په دێما تئوسیپ کت ءُ جنکّءَ میزان میزانءَ مارت که من الّم سکّێں شررنگے باں. جنک سُنٹ بوّاں بوت ءُ هر چیزّءَ وتی گپّ‌ئےِ سرا کت. مات نوں هُشک ءُ هئیران اَت که اے چُشێں جاهلے، هر گپّءَ وتیءَ کنت، اشیءَ وَه کسّ نگیپت. مات بلے بێهال اَت مهرُک چُشێں شرّرنگے، په اشیءَبچکّانی لئین لگّیت. گِندئے کنٹینءِ دپءَ ما کسانیءَ چۆں لئێن بوتگێں!“
”گرک بو، بُبُّک، تئو مردمے نبئے،“ ماهکانءَ پنچے دات ءُ کندِت.
”دێما گۆش دارئے. نوں مهرُکءِ هاندانءَ مهرکءِ هچ که هچ دروَر نێست‌اَت. مهرک کمّے که مسترُک بوت، ته واکی رۆچے گواجارے، رۆچے گواجارے. اینچو گواجار؟ اینچو گواجارءِ تها مهرکءِ مات ءُ پت هم کنفیوزڈ بوتنت که کئیا بزورێں. آ وهدا سوایمبرے نێست. من بوتێناں گوَشتگ‌اَت لاٹری کن‌اِت. مهرک نوں ڈلگُک اَت، بلے دست‌ئےِ آپءَ نکُت. سکّێں نابودے اَت، کمبه!
مێتگءِ جنکّ ءُ جنێن شُتنت جۆءَ جانءِ شۆدگا که آ وهدا بات‌روم نێست‌اَت. اے هم انچێں رۆچے اَت که مهرک گۆں مێتگءِ جنێناں جۆءَ جانءِ شۆدگا شُت گۆں. جنێن درس وتی وتی گُداں کشّنت ءُ آپءَ پُترنت. مێتگءِجنێن ءُ جنِکّ هم چه مهرُکءِ زێبائیءَ اجکّه بنت ءُ بازێنےءَ وَه سک زهر کئیت. یکّے وَه چه هسدّءَ انچۆ کۆر بیت که دلءِ تها بددوا دنت که آپءِ تها مارے بوَرات‌ئےِ ءُ بمِرات که مێتگءِ سجّهێں بچکّ ءُ کَش ءُ کِرّءِ درسێں مێتگانی سجّهێں بچکّ بس همشیءَ لۆٹنت ءُ مارا کسّ نلۆٹیت. سجّهێں مێتگ اشیءَ کلمانٹ کتگ ءُ بچکّ لُنڈ اَنت. نه کسےءَ گیپت ءُ نه مریت، که مارا بچکّے برسیت گۆں. بلے هئو، مهرُکءَ گۆں اے سجّهێں چیزّ ءُ گپّاں هچّ کار نێست‌اَت. آ وتی تها گَلءَ بال اَت. بزاں نکنئے همے رۆچءَ که جانءِ شۆدگا بنت، کاروانے گوزگا بیت ءُ جۆءَکه گندنت، همدا دلءَ گوشنت که تُنّے پرۆشێن ءُ گرمے سارت کنێں. اے دگه جنکّ که اشکننت که مردمانی چڑِکّا اِنت، گڑا زوت زوتّا تچان تچان چه آپءَ در کپنت، ءُ الَنجهیءَ هما جنکّ که مهرُکءِ سرا سکّ هسدوار اِنت، مهرُکءِ گُداں زوریت ءُ تچیت که بزاں من نزانتکاری بُرتگ‌اَنت گۆں.
مهرک هما جاهل. جنێن کوکّار کننت که در آ، در آ، مردێنانی چڑکا اِنت، بله مهرک گوشیت نه، انگه دور اَنت،من کمّو انگته بُکّ وراں. آ دگه جنێن تچنت. مهرک که ائولی اُشتریءَ گندیت، ته زانت که نوں من چه آپءَ در بیایاں، نبیت. گڑا همدا وتی ملگۆراں کَش ءُ کرّا شنگێنیت ءُ اُشتریءِ چمّانی تها چاریت. مهرک نه تهنا سمارٹ بیت، کَریجس هم بیت. اُشتری کوکّار کنت. یا هُدا، یا رسول، یا مهدی، یا کلام ءُ سجّهێں نێک ءُ بزرگێں ارواهاں تئوار کنت که آپءَ پری‌یے مان. انسان اے رنگ بوت نکنت. اے درپش، اے نور ءُ اے ملگۆر انسانی بوت نکننت. مرد کمینگا کزائی ببیت،“ ماهکان ءُ زبیده تُستگ‌اَنت په کندگ. زبیده گندیت که هانیءِ چمّ نزّ اَنت.
”آ اچنت، هانیءَ مهرک اَڈّ کت. کمبه، شرّرنگے کن‌ئےِ. مئے وڑێنے نکنئےئےِ، بلۆچ ترا کُشنت که تئو مئے مهرک بدرنگے کتگ.“
هانی چمّاں پچ کنت، پاد کئیت ءُ تهتءِ سرا نندیت. ”شوم، سنیپ‌چیٹ والا فلٹرے بجن‌ئےِ،“ زبیده گوَشیت.
”آرٹسٹءِ گمان یا امیجنیشنءَ کدرتی هسابءَ فلٹر پر نێست. آ هر اشکتگێں گپّ ءُ کسّهءَ چیلنج کت کنت ءُ هر نگوَشتگ ءُ نه‌اشکتگێں گپّءَ گمان یا امیجن کت کنت، ءُ پدا آئیءَ یا وَه لبزانی تها یا گۆں رنگاں اڈّ کت کنت.“ هانی اسلءَ همے گُمانی مهرُکءَ جێڑگا اَت.
”اِش‌اِنتَگا! اووووو بابی، بتچئے که آرٹسٹءِ فلسفه شرو بوتنت. کسّه نوں چه هانیءَ شرو بیت. هست بیت ازمکارے، نام‌ئےِ بیت هانی. هانی مهرُک ءُ عزّتءِ کسّهءَ اشکنت. همے اکسءَ جۆڑ کنت. اکس که سرجم بیت، آ اکسءَ چادرے پِر دنت.
یکّ رۆچے بیت آئیءِ برات آئیءِ کۆٹیءَ کئیت ءُ گندیت ته هانیءَ نۆکێں آرٹے جۆڑ کتگ. گڑا آ چادرءَ تاں مهرُکءِ گردنءَ لڑێنیت، گڑا هانی پُتریت کۆٹیءَ. عزّتءِ دپءَ در کئیت: ’اُف! چُشێں شرّرنگێں جنکّ؟ کئے اِنت؟‘
’مهرُک اِنت،‘ هانی درّائێنیت.
’اے منی مهرک اِنت،‘ عزّت گوَشیت.
همینچُکا اکسءِ سرءِ چادر لتریت ءُ کپیت ءُ هانیءِ دپءَ در کئیت: ’عزّت، تئی مهرک بْرهنَگ اِنت.‘“
”بُبُک، تئی کسّه ناسرجم اَت. عزّتءِ اشک تئو وارت.“
”عزّت بزّگ زورگی نبوتگ اِشاں. شما تچکا جئواب داتێں. شُگر اِنت انگه مهرُک مُرته. بیا بزاں عزّتءَ دنیاءِمال یکجاگه کتگ‌اَنت ءُ آتکگ، آ دێما مهرک دگرےءَ بُرتگ. اے اۆں کئیل بوتگ‌اَنت، کسَم اِنت.“
هانی شُت بات‌رومءَ ءُ چه اد ءُ دێم هانیءِ گُمانءِ مهرُک جۆڑ بوّان بوت. هما مهرُک که کاروانءَ ندیستگ‌اَت. هما مهرک که نوں چه آپءَ در آتکگ‌اَت ءُ انگته تاں وتی گُداں سر نه‌اَت. هما مهرک که کسّهءَ مان نه‌اَت.
Mehlab Naseer has done her Masters in English Literature from the University of Balochistan and has been teaching English Literature and Functional English at the Government Girls' Degree College Turbat and the University of Turbat since 2010.
Mehlab composes Balochi poems, writes short stories and is also a regular translator.
