سویت یونین ءِ پرشگ ءَ چہ رند، میان اُستمانی سیاستءِ تہا، روس ءِ کساس 500 سال ءِ کرد نزور ترّیت۔ کساس 20 سال ءِ نزوری ءَ رند وہدے روس یوکراہن ءِ سرا ارش کنت ءُ کریمیا ءَ ایرجیگ کنت گڑا میان اُستمانی سیاست ءِ پنڈت سرپد بنت کہ روس یکرندے پدا وتی سِستگیں ریل ءَ پیشدارگا انت۔ دیر نہ گوزیت کہ روس سوریا ءِ جنگ ءِ تہا وتی پاداں مان دنت ءُ داعش ءِ سنگرانی سرا اُرش کنت ءُ درستں قوتانی دیما ہمے اعلان ءَ کنت کہ میاں ایشیائی سیاست ءَ آپدا واتربوتگ۔ روس تہنا داعش ءِ سنگرانی سرا اُرش نہ کنت بلکنہ امریکہ ءُ سعودی ءِ اتحادی ایں عرب جنگجوآں ہم جنت۔ بازینے ابکہ ءُ اجکہ بیت کہ اے وابیں روس وتسرا پاد اتک ءُ سرجمیں ریجن ءِ سیاست ءَ، یورپین سیاست ءَ چیا شنگینگا اِنت؟
چہ درستاں گیش جرنلسٹ ہیران اتاں کہ؟ جرنلسٹانی ہیرانی وا سر پِر بیت کہ آ گیشتر واکیاتاں دلگوش گوْر کننت ءُ میان اُستُمانی سیاست ءِ تھیم ءُ تاکت ءِ سُر ءُ پُر آیانی متلب ءِ چیز نہ اَنت۔ بلے مزنیں نامی ئیں سیاسی دانشور ٹی وی اخبارانی تہا گوں ہما نبوتگیں کنسپیریسی یا سازشی تھیوریاں مئے سرا درد دئیگا اتنت۔ کسے گُشگا ات کہ اے نوکیں گریٹ گیم انت ءُ کسے گشگا ات امریکہ ءُ یورپی ملکانی سازش انت کہ روس اِش میان ایشیائی جیڑہانی تہا میچلینتگ کہ روس ہمدا سک ہراب بہ پَسّیت ءُ رودراتکی یورپ ءِ نیمگا توجہ کت مکنت۔
ما گوں اے سازشی تھیوریاں مانشُردگ نہ لوٹیں ءُ میان اُستُمانی سیاست ءَ مختلفیں ملکانی تاکتور بوہگ ءِ جہد ءَ راجی نپانی بنیاد ءَ چاریں۔ میان اُستمانی سیاست مختلفیں راجانی چہ یکے دومی ءَ گیش تاکتور بوہگ ءِ نام اِنت، چہ یکے دومی ءَ باج بَرگ ءِ کشّاں چیل انت۔ ہمے تاکت ءِ جہد قومی مفاد یا راجی نپانی چپ ءُ چاگرد ءَ چَکّریت۔ اے راجی نپانی تہا لہتین ادارُکی بنت ءُ لہتیں دائمی۔
میانی رودرتک ءُ رودراتکی یورپ ءِ تہا روس ءِ پہ وتی راجی نپانی نام ءَ تاکت ءِ جہد مرچیگیں نہ اِنت۔ کساس روس ءِ ہستی ءِ پنچ سد سالاں اے دمگانی تہا روس ءِ ہر وہد ءَ چست ءُ ایرانی تہا مزنیں کردے بوتگ ءُ انگت است اِنت۔
کساس دو سد سال ءَ منگولانی دست ءَ ایرجیگ بوہگا رند وہدے پانزدہمی سدی عیسوئی ءَ ماسکو وتی کش ءُ کرّ ءِ روسی قبائلاں ایرجیگ کنگ بندات کنت گڑا اے وہدا قسطنطنیہ ءُ یوکرائن، مسلمانیں ترک سلطنت عثمانیہ ءَ کمو پیسرا وتی دست ءِ چیرا کتگ اتنت۔ اے یورپ ءِ عیسائیانی واستاَ مزنیں دردناکیں بژنے بیت۔ ہاس روس ءِ واستا کہ آ وت ءَ ہر وہدا بازینطین سلطنت (رومن ایمپائر ءِ شکلے بوتگ) ءِ پدریچ لیکیت۔ 285 ءَ وہدے سلطنت روم دو بہر بیت ءُ جُتا جُتا بیت گڑا رودراتکی بہر کہ مرچیگیں یونان، روس ءِ یورپی بہر، ترکی، مصر، سوریا، عراق ءُ رودراتکی یورپ اشی تہا ہوار بنت ءُ دین عیسائیت بیت۔ روس ءِ حکمراناں مدام وت ءَ بازینطین سلطنت ءِ پدریچ لیکتہ۔ ہمے دمگ ءِ آرتوڈکس عیسائیانی پہریزگ ءِ زمہ واری وتی کوپگان ئِے زرتگ۔ اے سلطنت ہپتمی سدی عیسوی ءَ عربیں مسلمانانی اُرُشاں چہ مصر ءُ میانی رودرتک ءِ کساس درستیں ملکاں زبہر بیت۔ اے 1453 چہ ہمدا ہلاس بیت وہدے عثمانی ترک قسطنطنیہ (استنبول) ءَ وتی دست ءَ کننت۔
نون اے گپ دیما کئیت کہ روس ءِ یکے وا اے کہ میانی رودرتک ءُ رودراتکی یورپ ءِ گوما سکیں کوہنیں تاریخی سیادی یے است اِنت۔ وہدے پانزدہمی سدی رند چہ عیسی ءَ روس وتا منگولانی دو سد سال ءِ ہکومتی ءِ پرشت ءُ پروش ءَ درکنگ ءِ جہد ءَ بندات کنت گڑا ماسکو ءِ ریاست کَش ءُ کر ءِ کسان کسانیں ریاست ءُ قبائلاں پلکّان کنت۔ پدا روس نہ اوشتیت۔ مزن بوان بیت۔ چو کہ روس ءِ گوریچانی نیمگا دریا برف بیت ءُ لانچانی درد ءَ نہ وارت، نہ کہ اودا نیوی جوڑ کنگ بیت، روس ءِ جیوگرافی روس ءَ مجبور کنت کہ زرباری نیمگا کسان کسانیں ملکاں ایرجیگ بکنت ءُ وتی تہا ہوار بکنت۔
روس میانی رودرتک ءِ مزنیں بہرے پلکیت۔ ایران ءِ نیم روس ءِ دست ءَ بیت۔ کمیونسٹ انقلاب ءَ رند روس نزور بیت پرچہ کہ اولی جہانی جنگ ءَ روس سک کمزور کتگ ات، گڑا روس ایران ءِ زمینان یلہ کنت۔ دومی دیم ءَ روس رودراتکی یورپ ءَ پلّکان کنت۔ دومی جہانی جنگ ءَ رند سویت یونین ءِ سیمسرانی تہا جرمنی ءِ نیم مان بیت۔ برلن وال کہ 1989 ءَ پروشگ بیت، یورپ ءِ تہا سویت یونین ءِ تاکت ءِ مانزمان بیت۔
ہمے ہساب ءَ روس ءَ مدام لوٹتگ کہ میانی رودراتک آئی ءِ تاکت ءِ دائرہ ءَ بہ بیت۔ پانزدہمی سدی ءَ چو کہ سلطنت عثمانیہ تاکتور بیت ءُ عربیا ءُ سرجمیں میانی رودراتک سلطنت ءِ بہر بیت ءُ ہمے وڑا رودراتکی یورپ ہم۔ نوذدہمی سدی ءَ وہدے یورپی کالونیلزم ءُ عثمانیہ ءِ اسٹریٹیجک شاہگانی کہ سک باز مزن بیت ءُ کنٹرول کنگ ہم کمزورریں جاوران نا ممکن بیت ءُ رودراتکی یورپ ءِ ملکانی سرا کمزور تران بیت گڑا یورپی تاکت برطانیہ ءُ فرانس ءِ جہد بیت کہ تُرک سلطنت ءِ عربیں ملکانی تہا آیانی اثر ءُ رسوخ گیش بہ بیت۔ روس وا چہ پیسرا ہمے جہد ءَ بیت ۔ روس وت ءَ ہمے دمگاں عربیا ءِ عیسائیانی پہریزوک لیکیت ءُ وہد پہ وہد یروشلمم ، سوریا ءُ لبنان ءَ وتی بہر گشیت۔ وہدے 1856 ءَ کریمیا جنگ ءَ روس شکست وارت گڑا آ مدامی ڈپلومیسی ءِ ہساب ءَ اے دمگانی تہا وتی اجارہ داری ءَ منّینگ ءِ جہد ءَ کنت۔ وہدے سویت یونین جوڑ بیت، آ مزہبی رنگ ءَ دور دنت بلے سیکولر انداز ءَ ہمے پالیسی ءَ برجاہ داریت۔ سویت یونین سوریا ءِ تہا اسد ءَ ، لیبیا ءِ تہا قدافی ءَ ءُ عراق ءِ تہا صدام ءَ سرد جنگ ءِ دوران ءَ کُمک کنت۔ اسرائیل ءُ عرب جنگ ءِ دوران ءَ سویت یونین عربان کُمک کنت بلے وت سر زاہر ءَ جنگ ءَ ہوار نہ بیت۔
برز ءِ گپانی مراد ایش انت کہ روس ءِ یوکراہن ءِ سرا اُرُش کنگ نوکیں پالیسی یے نہ انت۔ بلکنہ اے آئی ءِ دائمی ءُ تاریخی نپانی درشانی انت۔ روس اگاں بیست سال ءَ ہاموش بوتگ گڑا آہی ءَ وتی نزوریانی سما بوتہ۔ مرچی اگاں روس ءَ پدا سر مِکّ کتہ گڑا اے دگرانی نزوری ءُ وتی جوانیاں سرپد انت۔ ہمے رنگ ءَ عربیا ءِ تہا روس ءِ دزمانگیجی ہم نوکیں گپے نہ انت۔ وڑے نہ وڑے اے دمگانی تہا روس ءِ اسٹریٹیجک پالیسیانی یکشلی اِنت۔
روس مڈل ایسٹ، سنٹرل ایشیا ءُ یوروایشیا ءِ چست ءُ ایرانی سرا ہاموش بوت نہ کنت بلکنہ مستقبل ءَ وت بازیں نوکیں جیڑہانی سرا پیش قدمی ءَ ہم چک ءُ پد نبیت۔
