نۆٹ
اے ساجد هسئینۓ گُڈْی دیوان اِنت. چۆناها، چۆنکه وت اهوالکارے، باید اِنت ساجد وت جُست بکنت و دێمۓ مردم جواب بدنت، بله اے رَندا ساجدۓ جند وتی سنگت هَمّلۓ جُستانی جوابان دئیگا اِنت. اے دیوانا دوێن سنگت سیاست، اهوالکاری، ادَب و زندگیۓ سرا گپَّ جننت.
همّل: ساجد تئیی کرّا زندگیۓ مانا چے اِنت؟
ساجد: منی کرّا اِش اِنت که اگن تئو جست بکنۓ که زندگیا ماناے هست یا نێست ته من سرپد بان که چشێن ماناے نێست که هر انسان آییا فالئو بکنت. انسان یک اَنچێن کریئیشنے یک انچێن سهدارے که آ وتی متلبا وتی مانایا چه زندگ بئیگا رند وت جۆڑَ کنت. متلب اِش اِنت که یک پِکٹریێا اگن باکسۓ ڈیلّے جۆڑَ بیت، آ چه پێسرا زانگَ بیت که اِشیۓ مکسد چے اِنت، اِشیۓ مانا چے اِنت، اے چیا جۆڑ کنگ بئیگا اِنت بله تئو چه انسانۓ پێداک بئیگا پێسر… منی هئیالا اے گوشگ بوتَ نکنت که اے انسان چێۓ واستا پێداک بوتگ یا که چێۓ واستا پێداکَ بیت؟ انسان وتی پێداک بئیگا رند وتی زندگیۓ واستا یک ماناے شۆهازَ کنت و وتی زندگیا، منی هئیالا، هما ماناۓ پشتا گوازێنیت.
همّل: ساجد تئو سیاست هم کرتگ، تئو ادَبا گۆن هم بندۆک بوتگۓ و جرنَلِزَما هم تئیی سپرے هست. انگرێزیا تئو باز وَشّ نبشتهَ کنۓ و تئیی بلۆچیۓ نبشتانک هم من ونتگ‌اَنت که سَک جوان اَنت، هاسکر ادبۓ سرا تئیی نبشته کرتگێن تئیی هرچے که آرٹیکلز اَنت و نبشتانک اَنت، آ هم من ونتگ‌اَنت. متلَب اے سۓ چار مختلفێن فیلڈز اَنت و تئیی اُمر هم اینچک مزَن نه‌انت، تئو اے سۓ چارێن مختلفێن فیلڈزانی درمئیانا بئیلنسے چۆن داشتگ؟
ساجد: منی هئیالا من بئیلنس نداشتگ و منی… منی زهن چۆ تچۆکێن زهنے متلب… منَ لۆٹان که هر چیزّا، فِزیکَلی من چشێن اکٹیوێن مردمے نه‌آن، سرگرمێن مردمے نه‌آن، متلب منا تچ و تاگ مِهنَت اے وڑێن چیز تئورنت بله… ، چیزّانی سرپد بئیگے منا چه کسانیا شئوک بوتگ. متلب آ تۆرے یک ساینٹیفک مِسٹریے بیت یا که ادبی مِسٹریے بیت، من زانگ لۆٹتگ که اشیۓ پشتا هما مِکئینزم که هست‌اِنت، آ چے اِنت؟ چیز چیا چُش اَنت؟ پرچا دگه وڑێا نه‌اَنت؟ نون اِشیۓ واستا هما که منی نزّیکا، منی دزرَسا هما چیز بوتگ‌اَنت. متلب اِش اِنت که لهتێن سیاسی سنگت دپ کپتگ، من آیانی گۆما سیاست کرتگ. لهتێن ادبی سنگت دست کپتگ، آیانی گۆما ما ادبۓ تۆکا کم و باز سرگرمی کرتگ. پدا اناگتا منا سهافتۓ یک مۆکهے رست رئوگۓ، چیزے سالا من سهافت کرتگ. بله اگن تئو بگوشۓ که یک چیزے زندگیا منا گۆن اِنت و من یله نداتگ گوستگێن بیست سالا، آ اِنت گۆن نبشته و وانگا وڑے نه وڑێا بندۆک بئیگ.
همّل: نبشته کنگ و وانگ، اے دو اَنچێن چیز اَنت که مۓ سوسایٹیۓ تۆکا، من بلۆچ سوسایٹیۓ گپّا آن که اۆدا چشێن رُجهانے گِندَگا نئیت. اگن تئو ایمّانداریا بچارۓ تۆرے سیاست ببیت تۆرے ادب ببیت، یک آرگنایزێن سسٹمے نێست، چۆ کئیئوسے پوره و هاسکر ادب. سیاستا، من وت سیاستا گۆن بندۆک آن، کتاب وانگۓ رُجهان نێست. تئو باز کتاب وانۓ و تئو نبشته هم کنۓ آ کجام چیز اِنت که ترا کتاب وانگَ پرماییت و تئیی وجَها آ کجام ریزن اِنت که مۓ مهلوک کتابۓ وانگا چه دورَ تچیت پرچا که ما که سیاستا گۆن اێن ما گندێن که مۓ مهلوک آرٹیکل وَه واننت، بئیان وَه واننت و نبشتهَ کننت و کسانێن کسانێن مرچان که مایکرئو بلئوگنگ آتکگ، اے چیزا انوال اَنت بله هما که ریَل اِسٹَف اَنت، وانَگی چیز اَنت، کتاب اَنت یا که ریسرچ پئیپر اَنت یا که تئو بگوش که اسٹڈی پئیپر اَنت، آیانی وانگۓ چیا رُجهان نێست و ترا کجام چیزَ پرماییت که تئو بوانۓ، تئو هِچ بَسَّ نکنۓ؟
ساجد: بچار، اے چیز تهنا گۆن وانگا نبشتها بندۆک نه‌اِنت. مۓ چاگردۓ ما، هر پڑا که هَست اِنت، مۓ مردم آسان پسندیۓ شکار اَنت. متلب اِش اِنت که اگن یکّے بانبندے، آ بانۓ بندگا اِنت آ پرئوفشنلزمۓ گۆما یا که آ ایمّانداریۓ گۆما اے کارا نکنت که یک یورُپیَن بانبندے کنتی. و همے وڑا همے مسله مۓ نبشته‌کار، مۓ وانۆکا هم هَست‌اِنت. آ لۆٹیت که هما من یک و دو کتاب بْوانان و من دانشور و زانتکار ببان و منی موڑَ بیت، نندان یک نبشتانکے اَنچۆ وتسرێن وتساچێن چیز ے نبشتهَ کنان و مردم منا آییۓ سرا نئوبل داد بدئیَنت. اے وڑَ نبیت. و تئو هر کارے که کنۓ، تئو اگن سازگرے اۓ، گشندهے اۓ یا نبشته‌کارے اۓ یا بانبندے اۓ، ڈاکٹرے اۓ تانکه ترا گۆن وتی هما کارا مهر مبیت یا که آ کارۓ کنگ وَش مبیت و آ کارۓ، تئیی کۆشش مبیت که رۆچ‌په‌رۆچ من اے کارۓ تها دێما شت بکنان، تئو آ کارا شرّێن وڑێا کرتَ نکنۓ و منی مسترێن ڈرئیوِنگ پئورس اِش اِنت که دنیاۓ تۆکا همینچک اِلم هست‌اِنت یا همینچک زانت هست‌اِنت و منی هما که شئوبه اِنت، نبشته و وانگۓ، اے شئوبهۓ تها همینچک اِلم و زانت دێما آتکگ که من اگن وتی زندگیا پورهێنا سَرپ بکنان، من آییئے کسانێن پرسَنٹئیجے هلاس کرتَ نکنان و منی چشێن اِش اِنت که مرگا پێسر من بازێن چیزانی بارئوا بزانان که من چه کسانیا، متلب من کسان بوتگان من گوشتگ که گوات چۆنَ کشّیت یا که اینچک مردم چیا هۆر اِنت اینچک مردم چیا مریت یا استار چیا هست‌اَنت یا ماه چیا هست‌اِنت و اے وانگ هما سلسلهۓ یک کڑیے که من آستا آستا زانان بکنان، هما جُستان، هما سئوالان که کسانیا منی زهنا پاد آتکگ‌اَنت، آیانی رازا من سرپد ببان.
همّل: اَنچۆ که من بنداتا گوشتگ‌اَت که تئو گۆن سۓ چار مختلفێن فیلڈان بندۆک بوتگۓ و تئو یک کردارے اَدا کرتگ. نون تئیی بیست سالۓ سپر اِنت، اے سئین چارێن فیلڈانی تها. هما رۆچا که تئو ادبا آتکۓ، من یک یکا اشانی بابتا تئیی ویوزان گرگ لۆٹان، اِش اِنت که هما رۆچا که تئو ادبی سرکَلان آتکگۓ، ترا شئوک بوتگ ادب وانتگ و ادب نبشته کرتگ. چه هما رۆچا بگر مرچی بیست سال گوستگ، تئیی نزّا چینچک تبدیلی آتکگ؟ آیا، که هست اِنت، یک پئوزِٹیو ڈِولپمنٹے بوتگ؟ ادب، دێمرئوی کرتگ ادبا؟ اگان انّه؟
ساجد: منی هئیالا اے درمئیانا که اے گوستگێن ده و بیست سالان، اے نئیاما ادب اگن پشتا نشُتگ بله اۆشتۓ آماچ بوتگ. آییۓ مسترێن وجه اِش اِنت که مۓ چاگردۓ تها یک انچێن سیاسی لهرے چست بیت که ادب چیزے وهدۓ واستا هما ادبی ردۆم هست‌اِت آ مهتل بوت.
و پدا اشان که کئوم پرست و پاکستانۓ نیاما اَنچێن جنگے چست بوت که ادیب بنَّام بوتنت. بنّام اے واستا که شَکّی بوتنت پاکستانۓ چمّان. پاکستانا گپتنت لهتێن بند کرت، لهتێن کتابانی سرا پابندی جت و چه اِشیا اِش اِنت که مردمانی نیاما یک تُرسے آتک و هما که ادبی چست و اێر اتنت، ادبی نند و نیاد که هست‌اتنت که آ نائنٹیز یا که دو هزارۓ شروا که ما دیستگ‌اتنت، آ مزنێن مدتێۓ واستا بند بوتنت. انّون چیزے ماه اِنت یا که یک سالے بیت من سرپدَ بان که پدا اے چست و اێر آستا آستا شرو بوتگ‌اَنت بله تان پانزده بیست سالئے واستا ادبی، تئو بگوش که ردۆم هست‌اَت یا لٹرئیری گْرُت، آ اۆشتۓ آماچ بوتگ.
همّل: همے رنگا سیاستا هم ترا وڑے نه وڑێا ترا بندۆکیے هست‌اِنت. سیاستا گۆن بندۆکی تئیی یک مسالے تئیی براهِ راست سیاستا گۆن سیاستے تها یا بلۆچ کئومی تهریکۓ تها اِکٹِوزَم بوتگ شروۓ زماناگا. چه آییا رند تئو جرنلزما آتکگۓ. جرنلزمۓ وجها هم تئیی بلۆچستانا سیاسی ماملاتان یک انٹرسٹے بوتگ تئو نبشته کرتگ. اے دئورانا بلۆچ سیاسی که اسٹرَگَل اِنت، آییا، متلب، چینچک دێمرئوی کرتگ و کجام چیز بوتگ‌اَنت که یک ڈزائیربل (دِلکَش) ریزَلٹے مارا نرستگ. پَرز کن باز جاگهان، هند و دمگان همے گوشگَ بیت، لهتێن انٹرنئیشنل هالتان بلئیمَ کنت، لهتێن، که هست اِنت، رِسئورسزۓ نبئیگا، لهتێن بلۆچستانۓ جیوگرافیکل که پوزیشن اِنت آییئے وجها بازێن چیز بلئیمَ کنت، لهتێن، که هست اِنت، پاکستانئے بروٹالٹی و هما امپیونٹی که پاکستانا هاسل اِنت. پرچا که آییۓ سرا انٹر نئیشنلی پرێشَرے نێست. اے بابتا تئیی ویوز چے اَنت؟
بچار، ائولی رۆچان، ائولی سالانی تها، اے که تهریک بوتگ سیاسی، اشیا سک کم وهدۓ تها سک کَم دێمرئوی کرتگ‌اَت…
همّل: سک باز دێمرئوی کرتگ‌اَت،
هئو، و ما، منا یاد اِنت که ما که کراچیا اے سلسلهے شرو کرتگ‌اَت، بی اِس اوۓ، گڑا من تهنا اِتان، سالێۓ تها مۓ که هما بی اِس او مُتّهده هَست‌اَت، آ اۆدۓ یکّێن و اهمترێن سیاسی گل جۆڑ بوتگ‌اَت بله وهدے که پاکستانا ریئیکشن کرت، متلب پاکستانا مردمانی چست کنگ و گرگ و گار کنگ شرو کرت، چه اِشیا ما کِٹان و پرُشان بوتێن و مۓ وهدے که سیاسی سرۆک جتنت پدا اے که سِکِنڈ ٹائر لیڈرشپ هست‌اَت، اشانی کِرّا چشێن پلانے نێست‌اَت که اے پاکستانا که زُلم و جبرئے سلسلهے شرو کرتگ، اے چۆن دارگ ببیت یا که اے هالتانی تۆکا چۆن وتی تهریکارا مزبوت کنگ و دێما برگی اِنت. نون مَکسد اِش اِنت که پاکستانۓ وَه هست‌اِنت، که پاکستانا اگن مکرتێن اینچک زُلم و زیادتی، بلکێن بلۆچ تهریک دێما شُتگ‌ات بله پاکستانۓ وَه کار همش اَت، متلب اے زمّهواری بلۆچ لیڈرشپئیگ اَت که آییا اے هالتانی تۆکا بزانتێن که ما که اے کارا کنگا اێن، ما که آزادی لۆٹێن پاکستان وَه مارا واجه هار گوَرا ندنت، پاکستان مارا گیپت، جنت، لٹ دنت و آیان اے چن و لانچ بکرتێن چه پێسرا و اے چن و لانچ نکرتگ و من سرپدَ بان که گوستگێن پنچ شش سالئے تها تهریک سَک نزۆر بوتگ و آییۓ سپۆرٹرانی، آییۓ پَلّه‌مَرزانی هما که شُمار و تاداد هست‌اِنت، آ سَک کم ترِّتگ و اگن اے وڑا بمانیت، من سرپدَ بان که زوت، اے چیزّئے جند اے رُجهانۓ جند هلاسَ بیت.
همّل: پدا ادبی که تئیی سرگرمی هست‌اَنت، آیانی بابتا کمُّک گپَّ کنان. آ اِش اِنت که مۓ که ادب اِنت، شائر بوتگ‌اَنت یا نبشته‌کار بوتگ‌اَنت، اِنڈیویجُوَلی کار کرتگ و لهتێنا اِنڈیویجُوَلی بلۆچی، آ که سْیاهگ اِنت، آییۓ گیشێنگۓ جدّ و جُهد کرتگ. تئو یک مومنٹے چُش که دگه ادبانی تها مختلفێن مومنٹ بوتگ‌اَنت و گروپ بوتگ‌اَنت، آیان، که هست‌اِنت، اداره جۆڑ کرتگ و کار دێما برتگ‌اَنت بله بلۆچی ادبا اے نبوتگ و انّون چیزے وهد اِنت که تئو اُپسالا یونیورسٹیا گۆن بندۆک اۓ، شُما ڈکشنری رد و بند داتگ و بلۆچی گرامرا گیشێنگئے کۆشش کنگا اێت، منی هئیالا، منی نزّا اے ائولی رند اِنت که انسٹیٹیوشنل بُنیادا آرگناییزێن اَندازێا شُما کارے کنگا اێت. نون جست اِش اِنت که آیا شمۓ اے که کۆشش اِنت اے کامیاب بئیگۓ اِشیۓ اِمکان چینچک اَنت؟ پرچا که بلۆچ سَک ڈیواییڈڈ اِنت اے ماملهانی سرا، یکّے گوشیت، تاج بلۆچَ گوشیت که باید اِنت بلۆچی رئومن رسمُلختّا ببیت که آ گێشتر کمپئیٹبل اِنت نبشته کنگۓ هئوالها، و یکّے سئیدے آورتگێن رهبند اِنت که آ رائج اِنت. پدا دگه یک بلاهێن مسلهے اِش اِنت که بلۆچانی وانۆک سَک کَم اِنت، بلۆچی زبانا. نون اے سجّهێن جێڑه و جنجالانی درمیانا شما که اے چیزان کنگا اێت، اپسالا یونیورسٹیۓ نێمگا، اے کار چینچک دێما شتَ کننت؟ آیا شما کامیابَ بێت اگن شمارا وهدَ لگّیت اگن اے زوتَ بیت؟ نون اے بابتا مارا کَمُّک اِنلاییٹن بکن.
ساجد: بچار، گۆن اپسالا یونیورسٹیا کار کنگۓ پایده اش اِنت و گۆن بانک کرینه جهانیا کار کنگئے پایده اِنت که اپسالا یونیورسٹی دنیاۓ ٹاپ هَنڈرِڈ یونیورسٹیانی تها یک شَرترێن یونیورسٹیے و کرینه جهانی یک شَرّێن زُبانزانت و دنیایا اێرانی زبانانی یَک اِکسپَرٹےو آییا گوَستگێن سی سالا بلۆچی زبانۓ سرا کار کرتگ، ریسرچ کرتگ و آییئے اسپێشَلِٹی اش اِنت که چۆن یک زبانێا، چۆن بلۆچیۓ واستا یک اسٹئینڈرڈ نبشته‌رهبندے و یک اسٹئینڈرڈ رهبندے رئواج دئیگ ببیت؟ آییۓ اسپێشلاییزئیشن همش اِنت. آییئے گوستگێن سی سالۓ کار همے همے سرهالئے سرا اَنت. متلب، من برے سیاست کرتگ، برے جرنلزم کرتگ، برے فِکشن نبشته کرتگ بله آ زالا چه شروا یک کارے که دستا پتاتگ و هما کارۓ سرا اۆشتاتگ و آییۓ کار همشیۓ سرا انت، ما آییا کَمُّک باز، ما که اِدا آتکگێن، مۓ سر که اِدا کپتگ، ما آییۓ همے وِژَن هَست‌اِنت، همے کار که هست‌اِنت، آییا کَمُّک باز کُمَک کنگا اێن. چۆناهیا منی اسپێشلاییزئیشن اے چیز نه‌انت یا منی متلب، منی کار گێشتر کریئیٹیو راییٹنگ اِنت یا جرنلسٹک نبشته‌کاری اِنت
اے زُبانزانتی و اے چیز منی کار نه‌انت بله اِش اِنت که اے سَکّێن اهمێن کارے و اِدا اے اپسالا یونیورسٹی یک بلاهێن ادارهے. بانک کارینه جهانیئے جند اِنت، تاج بلۆچ اِنت، اے کار اگن دێما برئوت، اشیۓ بلاهێن اسرے بیت. دومی تئیی جُست اِش اِنت که اشیۓ اسرَ بیت اگن بیت جلدی بیت اگن دێرا بیت؟ من سرپدَ بان که سئید هاشمیا رَند کسّا اے بارئوا کنزِسٹنٹێن، یَک شَرّێن، شهمێن کۆششے نکرتگ، بلۆچیۓ واستا اسٹئینڈرڈ زُبانے رئواج دئیگۓ. مردمان گپ جتگ یک و دو نبشتانک نبشته کرتگ بله سئیدۓ وڑا وتی سجّهێن زند آییئے پُشتا نداتگ. منی هئیالا سئیدا رند اے درگتا که شرترێن کار انت، آ اش انت که کارینه، اپسالا یونیورسٹی و اے که اِشان که بندۆکێن مردم اَنت، آای کنگا اَنت. آ اے وجَها که آ نه تهنا آیان یک اسٹئینڈرڈ نبشته‌رهبندے دێما آورتگ بلکێن همشیۓ بنیادا گرامرئے یک کتابے دێما آرگا اَنت، همشیئے بنیادا یک ڈکشنریے جۆڑ کنگا اَنت، بلۆچی ٹو انگرێزی و همشیۓ بنیادا آ کتاب چاپ کنگا اَنت، وِبساییٹ جۆڑ کنگا اَنت و آیانی کرّا یک وژنے یک لانگ ٹَرم پلانے هَست‌اِنت و منی هئیالا بلۆچیۓ تۆکا دگه چشێن مردمے یا چشێن ادارهے نێست که اے چیزۓ سرا اے وڑا سنجیدگیۓ سرا کارا ببیت. پمێشکا من سرپدَ بان که چیزے وهدئے تۆکا دێمۓ ده سالۓ تها اے نبشته‌رهبند و اے اسٹئینڈرڈ بلۆچیۓ تها، بلۆچی لبزانکئے تها رئواج گپتَ کنت.
همّل: یکّے اِش اِنت که بلۆچی سرکاری ستَها وانێنگَ نبیت، آییئے وجه بلۆچستانۓ سرا پاکستانۓ کبزه‌گیریَت اِنت و اردوۓ زۆراوری اِنت. نون پمێشکا مۓ بلۆچیۓ تها وانۆک سَک کَمُّک اَنت. آیا کجام اسٹرئیٹجی اے سورَتِهالا کنگ ببیت که بلۆچے، بلۆچ مهلوکے که هست‌اِنت، آ بلۆچی زبانا ونت و نبشته کرت بکنت؟ اے بابتا تئیی وژن چے اِنت؟ شَرّ اِنت شما، که هست‌اِنت، یک رسمُلخَتّے ٹهێنت و شما ادبی سرکلان گۆن رابته کرت، یک کَنسِنسَسے جۆڑ کرت و یک رهبندے آورت، بله شُما چے بکنێت که مهلوک آییا اِڈاپٹ بکنت و بلۆچیۓ وانۆک گێشتر ببنت؟
ساجد: منی هئیالا بلۆچیۓ وانۆک گوستگێن ده پانزده سالۓ تها سَک باز بوتگ‌اَنت، سئوشل میڈیاۓ دێما آیگۓ وجها و اِش اِنت که پێسرا نبشته کنگ یک هاسێن، یک اِکسکلوزیو کلبے بوتگ نبشته کنۆکانی، که چیزّے سد مردم بوتگ‌اَنت آیان نبشته کرتگ، یکے دومیا ونتگ‌اَنت. پدا اے چیز، بله اے سئوشل میڈیاۓ دێمۓ آیگۓ وجها مرچی هر یَک پئیسبُک یوزرے یک نبشته‌کارے، وڑے نه وڑێا و بلۆچ سیاستۓ وجها مرچان بلۆچ گێشتر بلۆچیا نبشته کنگا اَنت. سئوشل میڈیاۓ سرا وٹسَپ اِنت، پئیسبُک اِنت، انسٹاگرام اِنت و اے دێما وه شتگ. نون اشیئے، اِش اِنت که بلۆچی وانۆک هم هست‌اَنت باز و بلۆچی نبشته کنۆک هم هست‌انت بله اِش اِنت که اسٹیئنڈرڈ یا کْوالٹی هما که مئواد هَست‌انت، یا کانٹِنٹ هست‌اِنت اگن آ شرّێن مئواد دێما مئیت گڑا اے وانۆک پدا رۆچ‌په‌رۆچ کمتر بئیانَ بنت و یک وهدے کئیت که بلۆچیۓ جند پشتَ نکپیت بله اگن شَرێن مئواد دێما کئیت، شرّێن شئیر دێما کئیت، شرێن فکشن دێما کئیت و شرّێن نان‌فکشن دێما کئیت، مردمانی وانگۓ واستا، وهدۓ همراهیا بلۆچیۓ وانۆک گێشترَ بنت و بلۆچی یک شِهمێن زبانے جۆڑَ بیت. نون اے پورهێن که اے چیزے نه‌انت که باندا رۆچ کۆشش بکننت، مردمان بگوشنت بیاێت بلۆچی بْوانێت و پرے گپّا بلۆچی بَچّیت یا بلۆچی سروایو کنت. هان اے کُمَکَّ کنت، چیزے وهدۓ واستا. اگن بلۆچیا مرگی اِنت، بیست سالئے تۆکا، سی سالۓ تۆکا مریت. آییا پرئولانگَ کنت، اگن تان آ وهدے که شرّێن مئواد پێداک مبیت، بلۆچیۓ تۆکا شرّێن مئواد نبشته کنگ مبیت، بلۆچیۓ وانۆک باز گێشترَ نبنت.
همل: یکّے اِش اِنت بلۆچی شائری منی نزّا چه فکشنا، تئو فکشنۓ نام گپتگ‌اَت، بلۆچیا بله فکشن رایٹنگ سک کم اِنت و یک زمانگێا لهتێن آزمانک‌نبیس بوتگ که آیان آزمانک نبشته کرتگ بله مرچان تئو سک کم آزمانکَ گندۓ. ناول وه سک کم نبشته بئیگا اِنت. ٹِکنالئوجیا دێمرئوی کرتگ، تئو گۆن دنیایا کَنِکٹِڈ اۓ، گێشتر مئواد ترا رسیت په وانگۓ واستا. اے کجام وجَه انت که مۓ ادب تهنا یک نێمگێا اِنت؟ آشائری اِنت و فکشنۓ نێمگا رُجهان نێست؟ اشیۓ چے وجه اِنت؟
ساجد: اِشیۓ مسترێن وجه که هست‌اِنت، آ اِش اِنت که مۓ کرّا پنچسد سالا برزۓ یک شئیری رئوایتے هست‌انت و نبشته و ردانک، پْرۆزۓ وهد که هست‌اِنت، آ سَک نۆک اِنت، چه سد سالا هم کَمتِر اِنت. همے واستا مۓ کرّا شائریا گێشتر دێمرئوی کرتگ، ردانکۓ مُکابِلَها. و دومی وجه اِش اِنت که شئیرۓ، آ که شئیر مۓ کرّا نبشته بئیگا اِنت، آ یا وَه گزلۓ، دستونکۓ تها اِنت یا وَه کسانێن نزمانی شِکلا اِنت.
و آیانی منئیج کنگ، نبشته کنگ، کَمتِر وهدَ لۆٹیت، کمتر کَنسنَٹرئیشنَ لۆٹیت، منی هئیالا. تئو که ناولے نبشتهَ کنۓ یا که یک شارٹ اسٹوریے نبشتهَ کنۓ، آییۓ تۆکا سَک باز مورپک هست‌انت، سک باز ائیلیمنٹس هست‌انت، آیانی ڈیزائن کنگ و گۆن هما کَنسِسٹِنسیا رۆچ‌په‌رۆچ آ تان، متلب، آ تئو یک ناولے نبشته کنگا اۓ، ترا دو تان دو سالا هر رۆچ نبشته کنگَ لۆٹیت یا یک سالێا تک هر رۆچ ترا نبشته کنگی اِنت، نون تئو ناولے پوره کنئے بله اگن تئو، یک شئیرۓ ترا نبشته کنگی اِنت، شئیرا تئو یک سِٹِنگێۓ تۆکا، یِک نِشِستێے تۆکا هم پوره کرتَ کنۓ. همے واستا من سرپدَ بان که هما که، فکشنۓ واستا هما که کَنسِسٹِنسیَ لۆٹیت یا هما که وهد آییا پکار اِنت، مۓ نبشته‌کار آییا آ وهدا دئیگا نه‌انت. همے واستا مۓ کرّا شرّێن ردانک نبشته کنگ نبئیگا اِنت بله شَرّێن شئیر مۓ کرّا، شرّێن شائر باز هست‌انت و شَرێن شئیر باز گوشگ بوتگ. چه گوستگێن کم از کم پنچسد سالا مۓ کرّا شئیرئے یک شَرّێن رئوایتے، مهکمێن رئوایتے مئوجود اِنت.
همل: بلۆچ شائرانی تۆکا کجام شائر تئیی هئیالا جْوان نبشته کنگا اِنت و تئیی دۆستترێن شائر کُجام اِنت؟
ساجد: منی، اگن تئو نۆکێن شائریۓ گپّا کنۓ، گڑا نۆکێن شایریۓ تۆکا ائولی که مردم که آییا شئیر نبشته کنگ شرو کرتگ و ائولی مردمان چه یکے، آ سئید هاشُمی اِنت که سئید هاشمیا آ که مرچیگێن شائریا که زبان اِنت نۆکێن شائریۓ… آ، اے اشیۓ جۆڑ کنگا سئیدۓ مزنێن دستے مان. آ چه ائولی شائران یکے بوتگ که آییا اے مزاجۓ جند جۆڑ کرتگ.
و سئیدا شایریۓ تهنا، بازَ گوشیت که سئیدا تهنا بلۆچی تبا شائریی کرتگ و دگه هما آرٹِسٹِک کوالٹی نبوتگ. من سرپدَ بان که سئید، سئیدۓ شئیر آرٹِسٹیکَلی سَک مُهکمێن شئیر اَنت. سئید شئیرۓ لۆٹ و گزران سک سرپد بوتگ و آییا، آییۓ شئیرانی تۆکا اے چیز ترا گندگا کاینت چُشکه سئیدۓ شئیر سک باز اَنت و پمێشکا نزۆرێن شئیر هم سک باز اَنت، آییۓ شرّێن شئیرانی همراهیا، بله من سرپدَ بان که بلۆچیا ائولی شِهمێن شائر که هست‌اِنت، نۆکێن دئورۓ، آ سئید هاشمی بوتگ و پدا آییا رَند اَتا شاد اِنت. اَتا شادا بلۆچی شائریۓ سرهال و بلۆچی شائریۓ فارم و هئیّت، اے درس مٹ کرتگ‌اَنت و آییا وتی یک نۆکێن ڈکشنے جۆڑ کرتگ و مئیٹافَرۓ کارمرزۓ یک شرّێن سِسٹمے جۆڑ کرتگ. مئیٹافری وتی شائریئے تۆکا، پدا اتا شاد ائولی شائر بوتگ که آییا بلۆچی شائری اسل مانایا جدید کرتگ. و پدا آییا رند باز شائر انت که منا آیانی شئیر دۆستَ بنت. متلب زپَر اِنت، زپر اَلی زپر اِنت و کریم دشتیۓ باز شئیر اَنت که منا دۆستَ بنت و، بله نۆکێن شائرانی تۆکا یکے که منا سَک باز دۆستَ بیت، آ منیر مۆمن اِنت. من سرپدَ بان که اَتا شادا رند منیر مۆمن هما شائر اِنت که آییا شائریۓ تب یک رندے پدا مَٹ کرتگ.
همل: تئو میوزک گۆشَ دارۓ؟ بلۆچی میوزکۓ گپّا آن.
ساجد: من، هئو. بلۆچی میوزک چۆنکه منا، برے برے منا زهیرَ کنت و من برے برے اے ساز و همے آواز که گۆش داشتگ و مزن بوتگان، منا وشَّ بنت بله تئیی کرّا بگوشۓ باز آپشن نێست، بلۆچی اگن تئو…سئوتے گۆش دارگَ لۆٹۓ، یا که یک‌وڑێن چیزّ اَنت. لهتێن، سۓ چار گُشنده اَنت و یکّے سُرا اِنت یکے سُرا نه‌اِنت. من اینچکَ نزانان بله اِش اِنت که گێشتر گُشنده اَنچێن اَنت که پوره تئیی گۆشا آیانی آواز آیانی گُشندهی وش نه‌انت. و… بله اِش اِنت که من پدا هم گۆش دارانی و منا چه اے نۆکێن شئیران گێشتر فئوک سِنگِنگ، چه نۆکێن گشندهیا فئوک سِنگِنگ دۆسترَ بیت. رۆچِ مرچی هم برے برے من نندان شرُکۓ، آمنه توتیۓ شئیران گۆشَ داران یا که مُلا کمالانۓ شئیران گۆشَ داران. آ که اِپِک پوِٹریۓ رِساییٹئیشن اِنت مۓ کرّا گوشنتی که پهلوانی یا که شئیر گوشی، رئوایت هست‌انت، آ منا سَک دۆست اِنت و باز وهدا منا که دئورهے کپیت، من تان رۆچانی رۆچ همشیۓ سرا کپان و گۆشَ داران بله اِش اِنت که منی هئیالا باز دێمرئوی نکرتگ بلۆچی گُشندهیا.
همل: هئو، اے بلۆچی گُشندهیۓ اِش اِنت که تئو گندۓ رپیٹیشنے هست‌اِنت و ساز و میوزکے که هست اِنت، آ بدل نبوتگ. ما میوزکا نزانێن بله اے چیز مهسوسَ بیت.
هر نۆکێن گشندهے کئیت، تئو گندۓ که همے یکّێن پئٹرنا کاینت، هما یکّێن که هست‌اِنت، راگ اِنت، هندیا متاسر اِنت و هما وڑێن ساز اِنت. تهنا که هست‌اِنت، آواز بدل اِنت و شئیر و شائری هم یکّێن پئیمێن اَنت. متلب انّون که هست‌اِنت، ما انفارمئیشن ائیجۓ تها اێن، انٹرنِٹا سَک دێمرئوی کرتگ و دنیایا گۆن کَنِکٹِڈ اِنت و دنیا اے ماملها سک باز، متلب، تئو انڈێن میوزکا بچارۓ انگلش میوزکا بچار، ما گۆشدارگا اێن آتکگێن، ما گندێن که اۆدا سَک باز تبدیلی آتکگ بله بلۆچی میوزک هچ تبدیلَ نبیت. بس لهتێن گشنده هست‌اَنت، تئو هر رندا گۆشَ دارۓ، تئیی دلا همے یکّێن سئوتا مختلفێن شئیران برے یک وڑێا جنت، تئیی نزّا. اِشیۓ وجه چے اِنت اسٹگشن پرچا، متلب پرچا بلۆچ چه دگران نَسِکّیت؟ پرچا میوزک کَمُّکے هم بدلَ نبیت؟ پرچا هر یک نۆکێن گشندهے کئیت، وتی کوهنێن گلوکاران کاپی کنگا اِنت؟ اشیۓ بابتا، منَ زانان تئو میوزکا باز سرپد نه‌اۓ بله تئیی جنرل ویو اے بابتا چے اِنت؟
ساجد: من سرپدَ بان که اے تهنا گۆن ساز و زێمرا بندۆکێن جێڑهے نه‌انت بلکێن مۓ بلۆچ چاگردۓ یک اجتمایی مسلهے هست‌اِنت که ما سرپدَ بێن که شئیرۓ گوشگ، شائری هدایی دادے و اگن ترا هدایا اے داد داتگ پێدایشی ترا گۆن اِنت تئو شرّێن شایرے اۓ، اگن گۆن نه‌انت گڑا تئو شائرے بوتَ نکنۓ. همے وڑا گُشندهی یک پێدایشی دادے. وهدے که تئو هدایی دادے اشیا سرپدَ بۓ، گڑا مِهنَت کنگۓ، آییا در آرگۓ، آییا وانگئے، سرپد بئیگۓ اِلمۓ زرورت مهسوسَ نبیت. من سرپدَ بان که بنیادی گپ وه اِش اِنت که ما اے بگوشێن که ٹیک اِنت اے دادے وه هست‌انت بله اے داد تان هما وهدا تئیی هچ دردا نئوارت که تئو اشیۓ سرا مهنت نکنۓ، اشیۓ بارئوا سرپدی نزورۓ و اشیا درَ نئیارۓ. تان وهدے که اے هدایی دادا تئو درَ نئیارۓ و اشیا نتراشۓ اے هاسێن پرکے نکنت. نون مۓ کرّا هما مِهنَت کنگۓ ٹرِنڈۓ جند، رئوایتۓ جند نێست اِنت، آ تُری شائری ببیت یا که ادبۓ کجام هم یک پڑے ببیت یا که گُشندهی ببیت یا که اے دگه یا که انجینئیرے یا که آم وتی… آ… وتی پڑا وتی شئوبها گۆن اێنچک ایماندار نه‌انت یکے که اگن بانبندے آ اۆن لۆٹیت که کجا من په درۆگ وتی کارا بگوازێنان. نون تان وهدے که مۓ کرّا همے سنجیدگی، همے ایمانداری گۆن وتی کارا، همے رئوایتۓ جند نئیئیت، مۓ کار درس اَنچۆ لگانڈۆ بنت و میڈیئوکریے که هست‌انت، انّون متلب بس اش اِنت که وش‌آوازیا وَشگُٹیا شئیرا بوان، اے ساز و زێمر همش اِنت مۓ تانکه ما ساز و زێمرا یک آرٹے سرپدَ نبێن و آییئے سرا مِهنَتَ نکنێن، آییا شرّیۓ سرا در مبرێن و دنیاۓ اێدگه که آرٹۓ آرٹسٹ هست‌اَنت، گۆش مدارێن اشیا مُتالیه مکنێن مۓ گشندهی و شائری و زندگیۓ هر پڑا ما همے وڑا میڈیوکرَ بێن.
ساجد جان، تئیی باز منّتواران. باز وشێن گپ و ترانے گۆن تئو بوت. سلامت باتۓ.
تیئی منّتواران، واجه
