اے نبشتانک چہ نامداریں اہوالکار ءُ ناول نویس محمد حنیف ءِ انگریزی کتاب ءَ تاج بلوچ ءُ ساجد حسین ءَ رجانک کُتگ۔ اے کتاب بیگواہیں بلوچانی سرا انت۔ اشی ءِ پش کپتگیں بہر یک یک ءَ بلوچستان ٹائمز ءَ شنگ کنگ بنت۔
۔ ”شمئے کار آئیءِ چِست کنگءُ بَرَگ اَت۔ شمئے کار ائیءِ کُشگ اَت۔ شما وتی کار کت۔ پَشکپتگیناں من وت کناں“۔
۔۔ قدیربلوچ، یک وہدے بیگواہیں جلیل ریکیءِ پت۔
گوَستگین مزنیں ائیدءَ دو روچ پیسر، یو بی ایلءِ ریٹائر بوتگیں کارندہ، قدیر بلوچءَ ہما کار کنگی بوت کہ ہچ شریفیں مردم ءِ سرا مہ کپات۔ آئیءَ وتی پنچ سالی نُماسگ دستءَ گِپتءُ بُرت آئی ءِ پتءِ لاش ءِ پیشدارگ ءَ۔ قدیر ءَ نُماسگ کڈّن کُت کہ وتی پت، جلیل ریکیءِ جَتکءُ جونیں، تیرسُپتگیں لاشءَ شَرّیءِ سرا بچاریت۔ قدیر بلوچءَ گونڈل ءَ را اے ہم سرپد کُت کہ آئیءِ پت کئےءَ، ءُ چیا کُشتگ۔
تاں سے سالءَ قدیرءَ گوں گونڈل ءَ دروگ بستگ ات۔ ”جلیل کہ چِست کنگ بوت، گوَنڈلءِ عُمر دو سال اَت،“ قدیر بلوچءَ گوَشت۔ ”پدا اشیءِ دلءَ ٹُنگے پِر انت ءُ ڈاکٹراں مارا گوَشتگ اَت کہ ہچ پئیما پریشان بُوّگ ئِے مَئیلیں۔ تاں سے سالءَ من یکوئی آئیءَ را گوَشگا بوتگاں کہ تئی پت کارےءَ ڈَنّءَ شُتہ“۔ قدیر ءِ گالوار ءِ تہا ہچ زَہری ءُ تَہلی مان نیست، گپ ءَ پہ ہساب کنت۔ آ وتی چُکءِ گارءُ بیگواہ بُوّگ ءُ پدا سے سالءَ رَند کُشگ بُوّگ ءِ کسّہ ءَ رِزّہ رِزّہ ءَ کاریت۔ گپ گپءِ تہا، وتی ہبرءِ ثابت کنگا، آئی ءَ کاگد، تاریخ ءُ شاہدی ءِ پیش دارگ انچو عادت کتگ کہ بازیں اہوالکارے وسّرا پَشَل بیت۔ آئی ءَ وتی چُک ءِ بیگواہی ءُ کُشگ ءِ ایف آئی آر ءِ تہا آئی ایس آئیءِ ہما وہدءِ سروک، جنرل پاشا، نامینتہ۔
جلیل بلوچ، بلوچ ریپبلکن پارٹیءِ انفارمیشن سکریڑی بوتگ۔ اے گَل، نواب بگٹیءِ کوشءِ آسر ءَ جمہوری وطن پارٹیءِ ٹُکُّر ٹُکُّر بُوّگءَ رَند دیما اتکہ۔ ”جلیلءَ گوَشگ بوتگ اَت کہ تو سکریٹری جنرل بو، بلے جلیل کتاب وانیں مردمے اَت۔ مُدام وانگءُ نبشتہ کنگءَ گُلائیش بوتگ۔ پمیشا پارٹیءِ انفارمیشن سکریٹری بُوّگءِ فیصلہ ئِے کت“۔
آ جلیلءِ چِست کنگا دو پِک اپ ءُ دگہ دو بے نمبریں گاڑیانی سرا اتک انت۔ ایف سی والا اتنت ءُ سادہیں دریس ءِ تہا انٹیلیجنس ایجنسیانی مردم اش ہمراہ ات۔ ”سنگتاں آئیءَ را ڈاہ داتگ اَت کہ ترا بَرَنت، بلے آ وتی اِندگہ گارءُ بیگواہیں سنگتانی واستا جُہدءَ اَت۔ آئیءَ گُشت کہ اگاں من بہ تَچان اخباری بیاناں کئے نبشتہ کنت؟ آئی ءَ جُمعہءِ نماز ونتگ ءُ پیداک ات کہ آ اِش دیست اَنت، تَچَگءِ جہدئِے کت، بلے آہاں بیہار دات کہ تیربار کنیں، تہ آئیءَ دست چِست کت اَنت“۔
تاں آئوکیں سے سالءَ جلیل بیگواہیں مردمے اَت۔ اگاں بلوچ راجدوستانی گپءَ گوش دارئے بیگواہیں بلوچ ہزارانی تہا انت، انسانی ہکانی گلانی ہسابءَ سدانی تہا ءُ مئے اینٹیلیجنس ایجنسیانی ہسابءَ دانَگے بلوچ ہم بیگواہ نہ اِنت۔
آئی اے رحمانءَ دو سالءَ پیش نبشتگ اَت کہ ”دلگرانیں بلوچانی وشّان ءُ دل ایمن کنگ ءِ بدل ءَ سرکار ہمے گپ ءِ سرا اڈتگ کہ گاریں بلوچانی تعداد چو باز نہ انت کہ گُشگ بوگا انت ءُ اشانی تہا جنیں آدم مان نیست“۔
پہ قدیرءَ ناں جلیل تعداد ءِ نمبرے بوتگءُ ناں اِندگہ بیگواہیں کارکُن۔ آئیءَ گاریں مردمانی خاندان یجّاگہ کت اَنتءُ وائس فار بلوچ مِسِنگ پرسَنز ءِ نام ءَ تنظیمے شروع کت۔ آ کوئٹہ، کراچیءُ اسلام آبادءِ پریس کلبانی دیما کیمپ جننت ءُ نندنت، برے برے سے سے ماہ ءَ۔ اہوالکار گیشتر آہاں ڈالچار کننت۔ آ وتی بیگواہیںءُ شہید بوتگیں مردمانی اَکسانی سرَپ ءِ پُشتءَ نندنت۔ گیشتر بیگواہیں مردم بیستءُ سی سالی اَنت۔ جلیل ریکیءَ فوٹو ءِ تہا بے ریائیں بِچکندے دیما، بروت ئِے داشتگ انت ءُ چمّ ئِے چو جیڑوکیں مردمانی وڑا جُہل انت۔
”گوں آئیءَ من آئیءِ سیاسی چست ءُ ایرانی سرا ہبر کت۔ من زانتگ اے کارءَ کہ آ کنگا اِنت تُرسِناک اِنت۔ بلے آئیءَ منا گُشت کہ آ اے کارءَ پہ وتی مہلوکءَ، پہ وتی وطنءَ کنگا اِنت۔ آئیءَ گُشت کہ من ہیروئین بہا کنگا نیاں یا دِگہ رَدیں کارے کنگا نیاں۔ ءُ من آئیءِ گپءَ سرپد بوتاں“۔ قدیر بلوچ وت ہم ہپتادءِ زمانگءَ نیپءِ سیاسی کاراں گون بوتگ۔ آ، ہما زمانگءَ پہ وشّی یات کنت کہ سیاسی مردمانی سرا تہنا کیس جوڑ کنگ بوتگ، جیل کنگ بوتگ انت، ءُ پدا تو وتی ضمانت ءِ واستا سُر ءُ پُر کتگ۔ ”چُش نہ بوتگ کہ مردمے چَٹ ءَ بیگواہ بہ بیت“۔
اے درہیں سالاں کہ جلیل بیگواہ اَت، آئی ءَ تہنا یک رندے گوں لوگءِ مردماں گپ جت۔ ”اے ائیدءِ دستءُ دَپ اَت، ءُ درہیں افسر شتگ اتنت۔ گریبیں سپاہی یےءَ را آئیءِ سرا بزّگ بوتگ اَت۔ مئے لوگءِ ٹیلیفونءِ سرا فونے اَتک، یکےءَ مارا گُشت کہ اے مُبائل نمبرے را ہزار کلدار مان کن اِتءُ پدا فونءِ ودارءَ بہ بئیت۔ من چہ دو دُکانءَ پَنچ پَنچ سَدءِ دو کارڈ گِپت۔ شپءَ بے وہد فون اَتک۔ جلیلءَ مارا گُشت کہ اے نمبرءَ کَسءَ مدئیت۔ چہ گپاں ہمے ظاہر بوت کہ آ دل ایمن اِنت۔
”آئیءَ گُشت کہ منا باز سزا اِش داتہ۔ من زانت کہ جتگ اِش۔ آئیءِ زالءَ گریوَگ بِندات کت، چُکءِ عُمرئِے دوسالءُ نیم اَت، نزانت ئِے چے بُوّگءَ اِنت۔ منا گُشت ئِے کہ پہ منی یلہ کنگا کَسی دستءُ پاداں مہ کپ۔ منی دل جَم اَت کہ یلہ ئِے دئینت چیا کہ آئیءِ کُشگءَ کَسی کارے شَرّ نہ بیت“۔
قدیر بلوچ تاں دگہ دوسالءَ دلجم اَت، تاں ہما وہدا کہ وتی چُکّءِ لاش ئِے دیست۔ اے نیامءَ ہما مردم کہ دوءُ سے سالءَ فوج ءِ ٹارچر سیلانی تہا گوازینگ ءَ پد یلہ دیگ بوتگ اتنت آہاں جلیلءِ ہال آئورتگ اَت۔ ”آہاں (بندی جاہ ءَ) یک یَکّ ءَ بانگ داتگ،“ قدیرءَ پہ شانے گُشت۔ ”بانگءِ ہلاسیءَ، لا الٰہ اِلّااللہ گُشگا رَند، آہاں وتی نام انچو گُشتگ کہ پورا آہانی نام ہم بانگءِ بہرے۔ اے پئیما اندگہ بندیگاں زانتگ کہ تو کئے ئےءُ انگہ زندگ ئے، تا کہ اگں یکے یلہ کنگ بہ بیت آ تئی مردماں ہال بدنت کہ تو زندگئے“۔
اے درہیں سالاں قدیرءِ دلءَ ہچ نہ جتگ اَت کہ آئی ءِ چُک واپس نئیت۔ ”من گُشتگ آ پرْشت ءُ پروش بیت، ٹَپ ءُ ٹور بیت، بلکیں گنوک ہم بیت، بلے زندگ بیت۔ منا انچو باور بوتگ،“ آئیءَ گُشت۔
قدیرءَ کیس دَرج کتگ، میڈیاءِ مردمانی دلگوش ئِے گوں وتا گوَر کنگءِ جہد کتگ، پہ گاریں مردمانی جیڑہ ءِ چارءُ تپاسءَ جوڑ بوتگیں جوڑیشل کمیشنءِ پیشیاں شتگ۔ ”یک پیشی یے ءَ کرنلے منی کِرّا اَتک، ءُ گشت ئِے کہ مارا تئی سرا بزّگ کنت، تو کماشیں مردمے ئے“۔ قدیر ءَ آ گلاہگ ءِ جہد کُت۔ ”من گُشت اگاں شُمارا اسل ءَ منی سرا بزّگ کنت، شُما منی چُک یلہ بدی ئے۔ آہاں منا زُبان دات کہ اگاں منی چُک سیاسی مردمے الّم یلہ دئیگ بیت“۔ قدیرءَ آہانی زبانءِ سرا باوَر کت بلے وائس فار بلوچ مِسِنگ پرسنزءِ کوآرڈینیٹرءِ بستارءَ وتی کارءَ ہم کنان اَت۔۔
چِست بوگ ءِ دوسالءُ سے ماہءَ رَند، جلیل ریکی چہ بیگواہیں مردمانی لِسٹ ءَ دراتک۔ آ مرتگیں مردمے بوت۔ جَتکءُ جونیں، دلءَ تیر وارتگیں مُرتگیں مردمے۔
۔”یکےءَ وش ٹی ویءَ پَٹّی یے دیستگ اَتءُ منا فون ئِے کت۔ منا تچکءَ گُشت ئِے نہ کت۔ بس گُشت ئےِ کہ وش ٹی ویءَ پچ کنءُ بچار۔ من دیست کہ ہئو، منی چُکءِ نام ءَ پیش دارگا انت۔ گُشگا ات کہ آئیءِ لاش تُربتءَ دَست کپتہ“۔ قدیرءَ انگہ باور نہ بوت۔ چو چوں بیت۔
Taj Baloch is a poet and linguist. He published the first anthology of his poetry in 2016 in both Roman and Arabic scripts. Baloch is the Coordinator of Human Rights Council of Balochistan.
He can be reached at @TajBloch
Sajid Hussain (1981-2020) was a writer and senior journalist from Balochistan. He had a degree in Economics, International Relations and English Literature from Karachi University. He had the experience of working with Pakistani newspapers Daily Times and The News International. Sajid Hussain was also the founding editor of this online magazine.
