واجه ساجد حسینئے یاتا

دلگۆش: اے بانک کارینا جهانیئے انگرێزی نبشتانکے که بانُکا وت په بلۆچستان‌ٹایمزئے وانۆکان بلۆچیا تَرّێنتگ. 

هما ائولی رند که تئو منی کارگِسا آتکئے، منا شَرّ یات اِنت. سال 2017 اَت، گرماگئے گُڈّی رۆچان یک رۆچے. کمّے لجّۆک اَتئے، گێشترێن هبر واجه تاجا کُرتنت. په من مُشکلے نبیت اگن تئو وتی کێسا سویڈَنا کنئے؟ «اِنّه، هچ مُشکلے نبیت، اے تئیی هَکّ اِنت.» و گُڈّی رند. نون دگه گَپّے اَت. چه وت باز دلجَمتِر اَتئے. 28 فروری 2020 اَت. مارا بلۆچی کلاس هست‌اَت. تئو کمّے ماهلّه رستئے. «وتی سْویدی اِمتِهانِت شَرّ دات؟» «جی هئو، آسان اَت، زوتّ هَلِّت.» مُه رَسِت که کِلاسا پێسر کَهوَهے بوَرێن. و تئیی بلۆچی امتهان که پێسرا داتگ‌اَت، نون من ترا واپس دات. بےائیب، که تئیی هر کار شَرّ اَت. زُبانزانتیا هم کم کمّا در بَرگا اَتئے؛ vocative، relative clauses، impersonal constructions، subjunctive، optative.
ترا بازێن نۆکێن مُراد و مکسَدے هَست‌اَت؛ وَتی MA ۓ پورَه کنگ، پدا PhD کنگ، منی دستئے چێرا. ترا دِلا اَت که گۆن وتی همکلاس، سِبَستیَنا وهد بگوازێنئے. دێمی هپتگا شُمارا یکدومی گِندگی اَت. بلۆچی و سْویدیا هبر کنگی اَت، یکدومی کُمَک کنگی اَت. سِبَستیَن تئیی مئیسِجئے وَدارا اَت که کدی یکدومیا بگندێت، بَله مئیسِج نئیاتک. وهدے زانتی که تئو گار ائے، باز هئیران و پَرێشان بوت. ما سجّهێن سکّ هئیران و پرێشان بوتێن.

چے بوت، منی چُکّ؟

پێسرتِرا تئو دِلنِگران اتئے که تاهیر گۆن تئو پئونئے سَرا گَپّ کنگَ نلۆٹیت. «منی هئیالا چه من زهر اِنت. هئیالَ کنت که من آ شَمُشتگ.» نون یک رۆچے منی زامات اَلِخَندْرۆ په کَهوَهێئے ورگا یونیورسٹیا آتک و تئو زانت که آییا چار چُکّ هست و آییئے کار هم گۆن چُکّان اِنت. گُڑا تئو جُست کُرت: «من گۆن وتی جِنکا چے بکنان که گۆن من وشّان ببیت؟» «پرێشان مبئے، کمّے وهدَ لگّیت بله شَرَّ بیت.» و تاهیر گۆن تئو وشّان بوت. نون که دلجم اَت که تئو آییا و آییئے مات و براتا سویڈَنا کارئے، سکّ گَل اَت. گۆن تئو هر رۆچ هبریَ کُرت و وتی سجّهێن دزگُهارانا هَم اے وشّێن هالی داتگ‌اَت. «من سْویڈَنا رئوان، اَبّائے کرّا.»

بله نون کُجا ائے، منی چُکّ؟

تئو منا گوَشت که «بایَد بلۆچی زُبانئے رَهبَندئے کتابے نبشته بکنئے.» انچێن کتابے که په سجّهێن نبیسۆکان، راست نبیسگئے کُمَکے ببیت. «زَرور، بله سکّێن بلاهێن کارے، کدی بکنان؟» «تان اۆدا که منی دستَ رَسیت، ترا کُمَکَ کنان.» و اگن تئیی کُمَک گۆن مبوتێن، اے کتاب هچبر تئیار نبوتگ‌اَت. «کار تان کُجا رَسِتگ؟ ڈرافٹ تئیار اِنت؟ کَدی لهتێن مِسال بچارێن؟» کتاب که تئیار بوت تئو انگت همِدا اَتئے. اے گپّا باز گل آن. یک هزار کتاب اے دێم و آ دێما راه دئیگی اَت. بلاهێن کارے اَت، بله اے کارا هم تئو منا مدَت کُرت.

بله نون کُجا ائے، منی چُکّ؟

ما داکتر ناگُمانئے کسّه، تَلک هۆریگا وانت. تئو منا کُمَک کُرت که گرانێن لبزان سرپد ببان. منی هئیالا، سجّهێن مُرگانی ڈیلّ و درۆشُم و انگرێزی نام هم در کپتنت: کپۆت، شانتُل، دریچک، جِنگُل، گۆلۆ… اے کسّه منی دلا سکّ باز نِشت. منی هئیالا، منی دۆستناکتِرێن کسّه همِش اِنت و بسّ. منی دُنیایا، اے چیزّ که تَلکا پکار اَت، اۆدا که کهورا درَنگ اَت و وتا هِچ پئیما بکشِتیَ نکُرت، اے هما چیزّ اَت که من کسانیا در گێتکگ‌اَت؛ ایسّا مَسیهئے بَکشگئے تاگت که سَلیب کَشّگ بوت، په منی گُناهان، په تَلکئے گُناها، که وتا همے یکّێن مُرگئے گِرگئے سئوبا بکشِتیَ نکُرت، و په هما سجّهێنانی گُناهان که آییئے هۆنبَهایا منّنت. ما اے چیزّانی بارئوا هم گَپَّ کُرت. «منا چۆ بازێن دینی باوَرے نێست.» «هُدائے مِهر بلکُل دِگه هبرے، چه دینا سکّ دور اِنت،» من پَسّئو دات.

وهدے تئیی کسّها وانان، دَرانڈێهی په سَرے و شِگان په سَرے، منی مارِشت همِش اِنت که تئو هم وتا مئیاربارَ زانئے. نِبیسئے که «منا مردُمانی شِگان و هَکَّلان کُشت. شِگانانی تُرسا پۆٹۆے پئیسبُکا داتَ نکنێن.» دگه یک جاگَهے گوَشئے که «دِلێرێن گُلُّڑ کۆهانی نێمگا تَتکنت و مۓ پئیمێن لگۆر دَرمُلکا.» تئو لگۆرے نه‌ائے، تئو باز دِلێر بوتگئے. په وتی کئوما مزنێن هزمَتے کُرتگِت. جَهانا په آیان تئوارے بوتگئے، آیانا پێشِت داشتگ که وانَگ اَهمێن کارے، بازێنێئے دَست گِپتگ و مدَت کُرتگ که په وتی مُرادان برَسنت. چه تئیی سنگتان بازێنے اے گواهیا دنت. هروَهد کُمَک کَنگا تئیار اَتئے و وتی جِندئے دَزگَٹّیاِت نچارِت. و گۆن وتی شَهدێن زُبانئے وانگ و نبیسگا په وتی بلۆچ برات و گُهاران نمیرانێن میراسے اِشتگِت. تئیی اے جُهد په زُبانئے زِندگ دارگ و دێما بَرگا مزَنێن هِزمَتے. بَله تئو سَکّ زوت مارا یله دات و شُتئے، کئے تئیی هالیگێن جاگَها پُرّ کُرتَ کنت؟

چے بوت، منی چُکّ؟

سال 2018 ئے سجّهێن گَرماگان گۆن واجه داکتر موسا محمودزَهیا یَکجاه بلۆچی اِنگرێزی آنلاین لَبزبَلَدئے سرا کار کنگا اَتئے. سَکّێن کارامَدێن کارے. مئے مکسَد اِش اَت که 15 هزار لبزی مان بکَنێن و پدا اِمبَران، دێم په سَردیان، چاپ و شِنگی بکَنێن. بلکێن من تئیی سرا سکّ باز کار لَڈِّت؛ MA پئیپر، لبزبلدئے کار، دگه بازێن رَجانکے. ترا سکّ باز توان هستاَت، بله من اِشکتگ که یکێن وهدا یکجاه باز کارئے کَنگا جنێنزَهگ چه مردێنزَهگان بلَدتِر اَنت. نَزانان راست اِنت یا نه، بله بوتَ کنت. چۆناها بلکێن منی هئیال اِش اَت که تئو یکێن وهدا، یکجاه یَکسد کار کُرتَ کَنئے. و زانان که دایما کار کنگا اَتئے، هچبر آرامِت نکُرت، یک یا دو کسانێن سپَرا شتئے و بَسّ. بله منی هئیالا بوداپِسٹ ترا دۆست نبوت. بلکێن پراگ تَرا دۆستتِر بوتێن. کَمّ چه کَمّ کافکائے میوزیَم. بَله تئیی پراگئے گِندگ نبوت.

چے بوت، منی چُکّ؟

منی یک کئیکے ترا وَشَّ بوت. گۆن ترُپشێن نیبگێا اَڈَّ بیت. و چُکّانی باگا اے نیبگ بازَ رُدیت که من همے کئیکا اَڈّ بکنان. «تئیی کئیک منا زَنڈَ کَننت.» بله اِنَّه، تئو نه‌اِشت. نون نۆکێن کئیکے دَرُن گێتکگ. روبیکا باز دۆستَ بیت و منی هئیالا ترا هم دۆست بوتگ‌اَت. اگن اے کئیکئے اَڈّ کَنگُن پێسرا بزانتێن سکّ شرّ اَت. بله اپسۆز. وهدے په سنگتان پئیمَ کنان تئیی هئیالا کپان. بله اے کئیکا چۆن ترا بِرَسێنان؟

نون کُجا ائے، منی چُکّ؟

چۆنێن زبردستێن وانێنۆکے اَتئے. برے برے من تئیی بلۆچی درس دئیگئے وهدا کِلاسئے پُشتی رِدا نِشتگ‌اتان. وَسُنَ کُرت که هبر مکنان، بله منی هئیالا تئو هم پرواه نداشت که من گۆن آن. «اے هبَرا چه گوَستگێن زَمانگا اَنّوگێن زَمانگا بدَل کن. مَشمۆش که کارگالا ابێد، دِگه لهتێن چیزّ هم بَدلَ بیت. Subject و Direct object ئے هئیالا بدار. و هما لبزئے سرا که باید اِنت [ اَ ] گێش کنگ ببیت، بکَنی.» هَمے [ اَ ] ائولا په تئو هم کَمّے گران اَت، تئیی وتی جِندئے گالوارا نێستاِنت، بله تئو زوت در بُرت. و چۆ زاهِر اَت که اِسٹودنت هم زوت سرپد بوتنت. منی اُمێت همِش اَت که تئو نون تان سالانی سال بلۆچی دَرسَ دئیئے.

بله چے بوت، منی چُکّ؟

تئو باز رجانکاری کُرت و منی هئیالا ترا دۆستَ بوت. اُمێت اِنت ترا دۆستَ بوت. په من زوت پکّا بوت که تئیی اِنگرێزی چه منیگا باز گِهتِر اِنت، هاس تئیی لَبزاَمبار. تئوارانی اَدا کنگ کمّے دگه گَپّے اَت. لهتێن تئوار اَنچێن اَتنت که په تئیی دَپا اَڈّ کنگ نبوتگ‌اتنت، انگرێزی هم و سویدی هم. بله تئیی رَجانک بےائیب اتنت و هر وَهدا که مارا وتی بلۆچی سیاهگانی انگرێزی رجانک پکارَ بوت مئے دل جَم اَت که تئوِشَ کنئے و په شَرّیَ کنئے‌اِش. تئیی دلا ‌اَت که Ecclesiastes ئے کتابا بلۆچی زُبانا رجانک بکنئے. دِلنِگران مبئے، واجه تاج اے کارا کنت و ما اے کتابا تئیی ناما کنێن. دگه کتابے هم تئیی ناما کنێن، بلۆچی نۆکێن آزمانکانی گِچێنے. تئیی جندئے کسّه دَرانڈێهی په سَرے و شِگان په سَرے زَرور اے کتابا گۆنَ بیت، اگن واجه گِلاسی و واجه اێران‌نِژاد بمَنّنت. تئیی کتابا کُجا دێم بدئیێن؟ واجه تاج و بانُک مهلبئے کتاب هم چاپ بوتگانت، گُڈسرا. چه اے کتابان هم لۆٹئے؟ وتی اَدرِسا مئیسِج کن، من دو سئے رۆچا کتابان راهَ دئیان. بله نون کرۆنائے زمانگ اِنت. بلکێن چه دو سئے هپتگا گێشتر بلَگّیت، تان برَسنت. اے رۆچان جِهاز کمّ بوتگانت. پی ڈی اِفان هم چه وِبتاکا اێر گێتکَ کنئے.

نون کُجا ائے، منی چُکّ؟

ما چُکّانی رۆدێنگئے بارئوا گپَّ کُرت که اے زمانگا چۆن گران اِنت. مردم چۆن مُبایلا چه آیانی دستا پچ بگیپت که دایما لئیب مکننت؟ بلکێن من اے هبَر بُنگێج کرت. تئو گوَشت که شاهان ٹیلپونئے سرا باز لئیبَ کنت. منی آ دگه نواسگ هَم باز لئیبَ کننت. بَلُّکا باز دۆستَ نبیت بله بێوَس آن. چۆن آیان چه ٹیلپونئے لئیبان دور بدارێن؟ باز دۆستِشَ بیت، په چُکّان سِهرے. بله تئو کئول کُرتگ‌اَت که چُکَّ که کاینت په آیان نۆکێن دَزگَٹّی درَ گێجئے. و سکّ گَل اَتئے که کێس وَش دێما رئوگا اِنت و چُکّ پێداک اَنت. گۆن بانُک شهنازا هم تئو کئول کُرتگ‌اَت که سجّهێن وَراکانی اَڈّ کنگ، کمّ چه کمّ تان شَش ماها، تئیی کۆپگان اِنت و لۆگئے سپایی هم (یا بلکێن من همے یکّێن رَد پَهمِتگ). تئو لۆٹِت که په آییا اے هِزمَتا بکنئے چیا که اے سجّهێن سالان چُکّ بانُکا تهنا سَمبالِتگاَنت. تئیی دلا لۆٹِت که بانُک که کئیت، زوتّ اے نۆکێن مُلکا راه بکَپیت، زُبانا بسِکّیت و وتی وانَگا دێما ببارت. هروَهد بانُکئے تاریپا کنگا اَتئے. پدَّر اَت که ترا سکّ دۆست اِنت و آییئے کَدرا زانئے. «گپّ اِش اِنت که آ منا سمبالیت، من آییا نسَمبالان.»

بله چے بوت، منی چُکّ؟

هما رۆچان که تئو گار اَتئے، شپێا منی وابا آتکئے. وابا من و روبیک دَرا گام جَنگا اَتێن. اناگَت من گۆن روبیکا گوَشت: «کَمّے همِدا ودار کن، منَ رئوان واجه تاج و واجه ساجدا گِندان، زوتَّ کایان.» کمّے دێمتِرا شُتان. واجه تاج اۆشتاتگ‌اَت، بُرزێن بلڈِنگێئے دێما، بلکێن هما بلڈِنگ اَت که اِشیئے دێما تئو سیلپی گِرگ لۆٹِتگ‌اَت. جُستُن کُرت: «واجه ساجد کُجا اِنت؟» «لِفٹا سوار بئے، چاردَهُمی تَبَکا برئو، مئے لۆگ همۆدا اِنت. ساجد لۆگا اِنت، بُرزا.» لِفٹا سوار بوتان، بله چاردَهُمی تَبَکئے رسگا پێسر آگاه بوتان. اپسۆز. منی مسترێن ارمان همِش اَت که ترا بگِندان، بگِندان که تئو کُجا ائے. نون منی جُست اِش اِنت که اے چاردَهُمی تَبَک کُجا اِنت، بارێن؟ منا وشَّ بیت پگر بکَنان که بهِشتا اِنت، آسمانا، هما جاگه که یوهَنّائے اِلهامئے کتابا گِندێن. انچێن جاگهے که اۆدا هِچ گَم نێست، هچ اَرس نێست، هچ نپرَت نێست، هچ شِگان نێست، هچ دْرۆگێن بُهتام نێست، هچ تُرس نێست، هچ نااِنساپی و نابَرابَری نێست، هچ بێرگیری، هچ دَرد و اَزاب، هچ مَرک نێست. انچێن جاگهے که کَسّا مُلّا پاتُمَهئے وَلایتی پئیناڈئول هم پکارَ نبنت. انچێن جاگَهے که کوویڈ-19 ئے وئیروس هم نێست. هُدائے کِرّا.

همۆدا ائے، منی چُکّ؟