هست اَت روچے، هست اَت روزگارے. هست اَت مردے و هست اَت جنے. جنا و مردا بوت جنیں چُکّے. اشاں چُکّئے نام کُت زئیتک. مات و پِتئے یکّیں چُک اَت و آیاں په چمّئے چارگا دل نبوت. آیاں زئیتک په تنئوب رودینت و مزن کُت. آ که مزن و لاهک بوت، سکّیں شئیتانے در اَتک. سجّهیں بازارئے مردم چه زئیتکا دلسیا اتنت. هر کسا گوَشت ماَت و پتا تُلّس کتگ.
یک روچے زئیتک چوریگاں زوریت و لئیبا رئوت. چوریگ لئیبا بنت و زئیتک بِنا کنت وتی شئیتانیاں. اے چوریگا بجن و آ چوریگئے مودان کشّ و اشییا تیلانکے بدئے. چوریگ چه زئیتکئے بازیں شئیتانیان بیزار بوتنت. آیاں زهرا زهر گوَشت:
پُورُّکے بیایات زئیتکا ببرات
پُورُّکے بیایات زئیتکا ببرات
تنینگه آیانی هبر هلاس نه اَت که مان کشِّت سیاه و تهاریں گواتےآ، رُپتی زئیتک و زارِ مادر شُت.
چوریگاں لئیب هلاس کت و آتکنت لوگا. ماتا چارِت زئیتک گون نه اِنت. چه چوریگاں جست کنت: “زئیتک کج اِنت؟” آیاں گوَشت: “زئیتک گار اِنت”. گوَشیت:”کجا گار اِنت؟” گوَشتِش: “ما لئیبا بوتگیں، پورّے آَتکگ و زئیتکی زُرتگ و شُتگ”.
نوں ماتا کجا دارئے! هما پِریات و زاری که پریشتگانی ارس بُتکنت. گوَشیت:
ہرکس زئیتکا کاریت من زئیتکئے زاماتی کناں
ہرکس زئیتکا کاریت من زئیتکئے چیزّانی دئیاں
ہرکس زئیتکا کاریت من زئیتکئے دُرّانی دئیاں
در آتک زئیتکئے تروزاتکے. گوَشیت: “من اگں زئیتکا بیاراں، تئو منا زامات کنئے؟” ماتا دگه چے لوٹتگ اَت! گوَشیت: “منی چم سرد بنت. تئو زئیتکا بیارئے من ترا هما روچا زامات کناں و لوگا گوازیناں”. گوَشیت: “ہئو؟” گوَشیت: “هئو”.
تروزاتکا ہپت اشتر هست اَت. چه ائولی اشترا جُست کنت: “تئو منا چُنتمی روچا زئیتکئے کرّا برئے”؟
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا ہپت شپ و ہپت روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “تئو دیر کنئے. ہپت شپ و ہپت روچ باز انت”. دومیگا جست کنت: “تئو منا چُنتُمی روچا برئے زئیتکئے کرّ؟”
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا شش شپ و شش روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “شش روچ باز انت. شش روچا منا سبر نبیت”. پدا سئیمیگا جست کنت: “تئو منا چُنتُمی روچا برئے زئیتکا رسینئے؟”
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا پنچ شپ و پنچ روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “تئو هم دیر کنئے. پنچ شپا من راها بباں باریں زئیتکئے چے هال بیت!” چارمیگا جست کنت: “تئو منا چُنت روچا رسینئے”؟
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا چار شپ و چار روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “ترا هم اجازت انت. چار شپ و چار روچ مزنیں وهدے”. چه پنچمیگا جست کنت: “تئو منا چنتمی روچا برئے؟”
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا سئے شپ و سئے روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “سئے شپ و سئے روچ هم باز انت. تئو دیر کنئے. ترا هم اجازت اِنت.” پنچُمی اشترا هم یله کنت. چه ششمیگا جست کنت. “تئو منا چنتمی روچا برئے په زئیتکا؟”
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا دو شپ و دو روچا
براں زئیتکئے گِسا ت
گوَشیت: “دو شپ؟ یک شپے بوتیں شرتر اَت. ترا نزیراں”.
پشت کپیت هپتمی اشتر. چه هپتمیگا جُست کنت: “تئو منا چنتمی روچا برئے؟”
گوَشیت:
منا لانٹیگاں چارین
منا کنڈگا گوازین
ترا یک شپ و یک روچا
براں زئیتکئے گِسا
گوَشیت: “تئو برابر ائے.” آ دگه ششین اشتراں اجازت دنت و هپتمیگا سوار بیت دیم په زئیتکئے شوهازا.
اشتر یکّیں روچا راها بیت و شپا زئیتکئے بازارا رسیت. مرد بازارا داریت و اشترا یک کرّیا بندیت. نوں وتا میّاهے پِربندیت، کچکولے بڈّا کنت و لوگ په لوگا ترّان بیت. بله هر کس که پِنڈگی دنت، نزوریتِش. یکے که شکرے، آرتے، دانے دنتی، گوَشیت:
من ہئیر نلوٹاں زئیتکا لوٹاں
بزان من پنڈگ نلوٹاں، زئیتکا شوهاز کناں. انچو کنانا رئوت یک لوگیئے دپا. لوگئے واجه هم پنڈگی دنت، بله پدا هما یکّیں گپّا کنت. گوَشیت:
من ہئیر نلوٹاں زئیتکا لوٹاں
گوَشیت: “تئو زئیتکا لوٹئے؟” گوَشیت: “هئو”. گوَشیت: “زئیتکئے لوگ اۆدا انت. برئو ہمودا”. مرد رئوت زئیتکئے لوگئے دپا اوشتیت. زئیتک که میّاها گندیت، کئیت که پِنڈگی دئیاں. بله میّاه پنڈگ نزوریت. گوَشیت:
من ہئیر نلوٹاں زئیتکا لوٹاں
گوَشیت: “تئو زئیتکا لوٹئے؟ تئو زانا کئے ائے و چه کجا پیداکئے؟” گوَشیت: “من چه تئی ماتئیگ و پتئے کرّا پیداکاں. منا تئی ماتا رئوان داتگ که زئیتکا بیار.” نوں زئیتک پجّاه کاریتی که اے وه منی تروزاتک اِنت.
زئیتک گوَشیت: “من نئیایاں گوں”. گوَشیت: “پرچه نئیائے گوں؟”. زئیتک درّایینیت:
ایسّا منی اے کونڈ و
موسّا منی آ کونڈ و
شاری ماں شاگیں گوانزگا واب اِنت
بزان زئیتکا همدا سور کتگ، مردے هستی، سئے چُکّی هست، دو بچک و یک جنکّے.
تروزاتک گوَشیت:
ایسّایا سوچ و
موسّایا آس کَش
شارییا گوں شاگیں گوانزگا زور گوں
بزان دویں بچکّاں همدا یله کن و بسّ نُنّکیں جنکّا بزور گوں. زئیتک نمنّیت. گوَشیت: “منا وتی بچک دل نبنت پہ چگل دئیگا. من بے چکّاں ٹِکّ نکناں”.
زئیتک پِیسکیت و پریاَت کنت بله تروزاتک شاری و آییا په زور اشترا سوار کنت، برئو که نرئوئے.
بزاں زئیتکئے مردا هال گیپت که منی جن و چُکّ یکّیا آوار جتگ اَنت. آ اُشترئے دیما در کئیت. گوَشیت: “منی زال و چکّا کجا برئے؟” تروزاتک وتی لانکئے زهما کشّیت په مردئے کُشگا، بله زئیتک وتی دستاں بندیت و گوَشیت:
او منی تروزاَتک او منی تروزاَتک
اے سُہرکلاهین مردا مجن
منی چکّانی پت اِنت
زئیتکئے تروزاتک مردئے ساها بکشیت، اشترا لٹّ کشّان کنت، شپے روچے راها بنت و پدا زئتکئے ماتئے لوگا سر بنت. گوَشیت: “اش اِنت تئی چک اِنت من آئورتگ. من وتی واده پورا کتگ نوں تئو وتی وادها پورا کن و منا زامات کن”.
مات چه گلا بال بێت، مردا زامات کنت و زئیتکا گوں آییا سیر دنت. بله زئیتک وتی چکّانی گما مردی نه اَت. ایسّا و موسّائے زهیراں آ هچّیگی نکتگ اَت. سیرئے شپا، وهدے مردم در آتک و شُتنت، زئیتکا کارچے زُرت و وتی دلئے کلّا جَت و وتا کُشت.
من چه همدا بیرہ کُت. منا داتی زرّے، زر من کُت ہِرّے، ہرّ من رئوان داَت بَندِنا، مُچُّکے ماہیگ پِر کت، کتنت گَرُکے دان. شُتان جِنترا کہ درشانِش، آتک پَسے. من گوَشت: “کیچّ و مِر”. گوَشیت: “کیچّی مکن که میرئیگ انت”. آتک کُکّڑے. من گوَشت: “توتّ و مِر”. گوَشیت: “توتّی مکن، بلبلی کن. بلبلِ سیاہ گردنی کن. ہڈّے بیت و کَل بیت، مُرگے بیت و بال بیت”.
نوٹ: اے بلوچی کسّهے که من بازیں مردمانی دپا اشکتگ و پدا وتی هسابا نبشته کتگ
Sajid Hussain (1981-2020) was a writer and senior journalist from Balochistan. He had a degree in Economics, International Relations and English Literature from Karachi University. He had the experience of working with Pakistani newspapers Daily Times and The News International. Sajid Hussain was also the founding editor of this online magazine.
