اَتا شاد شَرترێن شائرے یا منیر مۆمن، اے گُها من وارتَ نکناں. من گوَشان کَسّ مئوارتی. ترا اَتا دۆستتِرَ بیت منا منیر. ترا منزور بسملئے شائری سِتکا اِنت، منا امبر سمینئے.
اَتا و منیر، بلۆچیئے دو مزنێن شائر اَنت. چۆ که اَتا و منیر دوێن چه رئوایتان یاگی بوتگاَنت، مردم دوێنان یکّێن چمّا چارنت. بله اگن هورت بچارئے اَتا مگربئے شائر اِنت و منیر شَگربئے. دوێنانی شائری سَکّ گِستا اَنت.
لهتێن سَرزاهرێن پَرک:
اَتا شادا وتی شائریئے برکتا بلۆچانی اِجتمایی گالوارے ٹاهێنگئے جهد کرتگ. آ جاگهے گوشیت که منا وهدے مردمان سِکێن دات که تئو اردوئے بدلا بلۆچیا پرچا شائریَ نکنئے، گڑا آییئے پسّئو همِش اَت که ائولا من بلۆچانی درُستێن گالواران هێلَ گِران، نون بلۆچیا شائریَ کناں.
منیرئے زبان پَسنیئے هاسێن دمگێئے زُبان اِنت. آ نزّوکا نزّیک کنگا هم رازی نهاِنت. مِچاچا مِتاچَ گوشیت. من په وتی اے گپّا پَهِلّی لۆٹان که منیر پَسنیئے هاسێن دمگێئے زبانا شائریَ کنت. منا چۆ گوَشگی اَت که ”مُنیر وتی جندئے زبانا شئیر پِرَ بندیت“. هما زبانا که چه وتی ماتا هێلی گپتگ. چه درکسانیا گۆن اِنتی. اَتا شادئے شئیری زبان، آییا ریڈو پاکستانا کارئے وهدا چه بلۆچستانئے جتا جتاێن دمگان آیۆکێن شائر و گشندهان هێل گپتگ.
دومی سَرزاهِرێن پَرک:
اَتائے زبان گْران اِنت. سئے لبزی و چار لبزی گالبندی کار مرز کرتگ. لبزان بِگر تان گالرێچانی جۆڑشت، اَتائے کرّا سَکّ نۆک و گْران اَنت. شپسباهانی رۆچ، بےترَهێن دردان، گْرانباهندێن آشوب، مهردۆزواهێن بنیادم، جئورێن تهلآپ، کَجّلێن زهیرانی شانتگێن دام، هبرنگیشّێن زبان، زمیننِندانی اُمرێن مدّتانی گلّه، لاڑیێن اێراَهت، کئوشلزّتێن ماهکانتبێن گَرکی تَل، لهریێن شارانی اَبیرێن گواتان.
اے درُستێن دراجێن اِستِلاه چه پێسرا بلۆچیا نبوتگاَنت، چێا که بلۆچیا چُشێن پێچیدهێن هئیال پێسرا کَسّا دراَنگاز نکرتگ. چه اِشان بازێن گالبندے اَتایا چه انگرێزیا بلۆچیا تَرّێنتگ و لهتێن چه اردوا.
بله منیرئے کرّا زبان سَکّ تَچک اِنت، همک رۆچی زبانا شائریَ کنت. گالبندئے کارمرزئے جند سَکّ کَمّ اِنت. آییئے کتاب پاس جنان اِنت دروازگئے ائولی دهێن تاکدێمان من بَسّ چار یا پنچ گالبند دیست. آ هم هما که لَس زبانا کارمرز بوتَ کننت، چۆ که کرنیێن بێوانکی یا ابێتکێن جَنگجاه. اے هم دولَبزی بندش اَنت، گالبندئے ڈَکّا نَگِرنت.
اے سَرزاهِرێن یا درشاندابی پرک من پێسرا همے واستا گیشّێنتنت که منا دگه جُهلتِرێن، مانایی پَرکێئے سرا هبر کنگی اَت.
اَتائے کِرّا ”زند گْوازێنَگ“ یا ”دُنیائے چارگ“ ئے گیّشتگێن پسلسپه یا سیاسی لێکهے هست. آ هما دئورئے شائر اِنت که وجودی پلسپه دنیائے لبزانکا تمَردێن رنگێا هست بوتگ. سردجنگئے زمانگ بوتگ. دنیا لێکهانی تها بهر بوتگ. اَتائے سیاسی لچّه ببنت یا وجودی، آیانی تها آ وتی پلسپه یا سیاسی لێکها تَچکا تَچک گوَشیت گۆن. ساهکندنئے تها آییئے سیاست پدّر اِنت. کبائلی نِزامئے سرا آییا بازێن لچّه و دستونکانی تها وتی نئوَشّی زاهر کرتگ. شپانکا بچار. یا اے دستونکا بچار:
چۆ په ارزانیا تاییتَ نبیت تیر منی
دلجما واب مکن واجه منی میر منی
یا
جهانێا دات سِکێن پاد آ برئو گِهێن واجهئے سلاما دلا نَمَنِّت
کَدّهئے سَر رِچگ مَرکا اَرزان نکنتئے تها اَتا وجودی پلسپهئے سرا وتی هئیالان چێرَ ندنت. لچّهئے ائولی بهر چُش اِنت؛
سارترئے شهرئے پِنڈۆک
کلدار و نێمئے هَشیش ”آکِبَتسۆچێن ایوُکیا“
تان کدا آسریت
زندئے اے بندیجاها
که هۆشام وت یک خُمارے
کَدّهئے سَر رِچگ مرکا اَرزان نکنت
منَ نگوَشان که اَتایا چۆ گُل هان نسیرا وتی شائریئے تها سیاسی جار جتگ. اَتائے سیاست نازُرک اِنت. آییئے مکسد جلسهێئے مردمانا په آشۆبئے آرگا پاد کنگ نبوتگ، و نه که آییا پارٹیے یا که یَک هاسێن سیاسی لێکهێئے دێما برگئے واستا شئیر پِر بستگ. بله آییئے شائریئے تها ”زندارا، وتی رنگا چارگ و گوازێنَگ“ئے یَکّ سرجمێن لێکهے مئوجود اِنت. ائیبے نهاِنت. گێشتر مزنێن شائر یا نبشتهکارانی کِرّا زندئے چارگئے وتی چشمهے هستاِنت.
منیرئے کِرّا نێست. آییئے کِرّا چه مانایا گێشتر هما دمانئے چاڑ یا مارشتئے نۆکێن اِزمی دَرشان گیشتر اِهم اِنت. یک جاگهے آ وت نبشتهَ کنت:
شَرّێن شئیر دگه هِچّے نهاِنت، بَسّ یَکّ وشّیے، کئیپے که ترا بے واهش و لۆٹا رسیت.
آییئے نۆکترێن لَچّه که شنگ بوتگ، زمانگ اِنت:
زمانگ هَر شپ
منی تهناییا دُژمانے دنت
و چه دریگا لِکّیت
بله چه شهرا ڈَنّ در کپتَ نکنت
سُهبا چه دُرسان پێش
گۆن من دپَ کپیت
وتی دژمان و منی تهناییا شَمۆشیت
منی همراه
چه دروازگا لوگئے تها پُتریت
شئیر مانادار اِنت، بله منیر تهنا وتی گپّا اِنت، زمانگئے گپّا نهاِنت. ”شپا من ایوک آن، رۆچا په کار و رۆزگارا دنیاداری کنان، بلّی که من و دنیا وَشّ وَشّ نهاێن،“ اے شئیرئے سرجمێن مانا اے نهاِنت. ”چه دریگا لِکّگ و دروازگا لۆگئے تها پُترگ“ هم باز مانادار اَنت. بله اِدا اے مئے سرهال نهاِنت.
منیر چۆ نگوشیت که زمانگ چۆ ببیت یا چۆ مبیت، بَس همے گپّا کنت که من و زمانگ چُش اێن. پدا همے هبرا په اِهوَتی و نازُرکیَ کنت.
منیرا گۆن اے چیزّا کار نێست که بلۆچیئے درُستێن گالواران هئوار بگێجیت و چۆ اَتایا اِسٹئینڈرڈ بلۆچی زُبانے ٹاهێنگئے جُهدا بکنت. آ تهنا وتی جندئے گالوارا گپَّ جنت. آ چۆ اَتایا بلۆچیئے درشانئے شاهگانیا نۆکێن گالبند نَٹاهێنیت. آ تهنا وتی جندئے گپّئے کنگا همک رۆچی لبزان نۆکێن رنگ و پُشدَرێا اێرَ کنت. اَتایا وتی پێچیدهێن گالبند په وتی پێچیدهێن سیاسی و پلسپی لێکهئے سَر کنگا ٹاهێنتگاَنت. منیرا په وتی نازُرکێن مارشت و اَدارکی چاڑانی درشانا اے وڑێن اِستِلاه پکار نهاِنت.
منیرئے زمانگا دنیا هچ سیاسی و پلسپی لێکهئے پدگیر نهاِنت. زند ٹُکّر ٹُکّر اِنت، بهر بهر اِنت، هر فرد وتی وڑا اَبێتک اِنت، اجتمایی زند پرُشت و پرۆشئے آماچ اِنت. منیر وتی هبرا کنت، زمانگا چه سِستگ.
بله چۆ هم بوتَ نکنت که مردمے که دومی مردمانی تها زندگ اِنت، وتی اهدئے زمانگئے بارئوا هچ وڑێن لێکه مداریت. من تهنا اے گوشگا آن که اَتائے کِرّا زمانگئے بارئوا یکّ گیشّتگێن (هاسێن) لێکهے هست، منیرا نێست.
Sajid Hussain (1981-2020) was a writer and senior journalist from Balochistan. He had a degree in Economics, International Relations and English Literature from Karachi University. He had the experience of working with Pakistani newspapers Daily Times and The News International. Sajid Hussain was also the founding editor of this online magazine.