دُنیایا کئوم ہست و تکریبَن گیشتریں کئوماں ملک ہم ہست۔ ہر کسا کہ ملک نیست، بزاں ماتا نئیاورتگ۔ ما بلوچ ہم انچیں کئومے ایں کہ مارا ملک و سرڈگار ہست بلہ دگرانی دستا ایں، مارا سیاسی واک و وتواجہی نیست۔ ما انچو گواتا گون ایں، بزاں ما بئے نہ ایں۔ پرچا؟ کہ دُنیا بے ایمان اِنت۔
ما بلوچ سَکّیں شَرّیں مردم ایں، چو اندگہ کئوماں بے گئیرت نہ ایں۔ مئے دُژمن، لونڈو و گَجَر، دروگبند، دُزّ، مَکّار و تُرسوک اَنت۔ بلوچاں مُردنی اِنت کَسی کِرا نَتُرسیت۔ اے مئے لہتیں شَرّی اَنت، درستیں نہ اَنت۔ مئے پِکری شَرّیانی توکا روشناپِکری بزاں پروگرِسیو و لِبرَل بئیگ مان اِنت۔ اے وَہ مئے ڈی این اے ئے بہرے۔
ما چو پنجابی لونڈوا سیاسی بےبرداشتیئے ہم شکار نہ ایں۔ ما وتی سیاسی مخالفاں بےاِزّت نکنیں، آہانی کِردارکُشیا نکنیں۔ اے وَہ لونڈویں پنجابی و بےگئیرتیں گجرانی کار اِنت کہ وتی ہما سیاسی مخالف کہ یک وہدے آیانی ہمراہ بیتگ، یک سیاسی اختلافیئے سرا آییئے مات، گوہار، برات، تریزاتک، ناکوزاتک و دورسیاداں فئیسبُک و سوشل میڈیائے تہا ہما زاہا دَئینت کہ مستر اِنت، آییا ایجنٹ، گَدّار، دَلّار سابت کننت و اگاں وتی دست نرسیت، دُژمنئے دستا کوشاریننتی۔
یک زمانگیا ما درہیں بلوچ سوشلسٹ اتیں۔ کامریڈاں انکلابِ روس و ویئتنام و کیوبائے جنگانی کِسّہ انچو آورتنت کہ ترا مہسوس بوت کہ انوں چہ بئے آف پِگ یا تِت ماوو تان نوزدہ سد و شَست و ہَشتئے مَہازا پیداک اَنت۔ اگان مارا کسیا بگوشتیں ”پُشتا بچار سُہریں انکلاب آتکگ“، ما درستاں ہوریگا چَک جتگ اَت۔ مئے تہا ایمان و سِتکئے کَمّی نہ اِنت، مئے تہا بہادریئے ہم کمی نہ اِنت، بلہ چوں کنئے کہ درستیں دُنیا دروگبند، بےایمان اِنت و ایمانداریں مردما ہچ کَدر نیست۔ وہدے سُہریں روسیاں دیست کہ نوں ملک گوں کمیونِزما چلائینگ نبیت و دنیائے بَتّال لاپ دئیگ نبنت، اِشاں شپویی شپ کمیونِزَم پیتک۔ مئے کامریڈاں داں دیرا باور نبیت کہ اے زالمیں دنیائے تہا چو ہم بیت کنت کہ ریئل پالِٹِکس نامیں چیزے ہست کہ کئوم ہمیشیا دیما کننت و وتی کئومی و اجتمایی مفادان دیما برنت۔ راستی و شَرّی انڈین پلمانی اسکرِپٹانی تہا بیت کننت، بلہ زندمانئے تہا ہیرو مدام لَٹّ ورنت و ہما میکاویلی وِلَن کَٹّیت کہ گیشتر بےایمان اِنت۔
مرچاں کمیونِزَم آووٹ آف فیشن اِنت۔ پشت کپتگیں سلامتیں کمیونِسٹ ملک کہ چائنا اِنت، آییا ہم مارکیٹ اکانومی زُرت و سیاسی سنگتی ای گوں لونڈوا اِنت، پنجابیا اِنت کہ وتا مسلمانانی کَلاتً گوشیت۔ وہدے مردمان دِنگ شا پِنگ جست کت کہ واجہ شما چو کت، مائوئے کمیونِزمئے بدلا سماراجی کیپیٹلِسٹ مارکیٹ اکانومی زُرت؟ آییا جواب دات کہ بچار واجہ، ”پِشّی سیاہ ببیت یا اسپیت، پرک نکنت اگاں مُشک بگیپت“۔
چہ سیاہ و اسپیتا یات اَتک، بلوچ نَسلپرستی و ریسزمئے ہم سک ہلاپ اِنت، پرچا کہ بلوچ پروگرِسیو اَنت و بلوچ اے وڑیں ہچ نزریہ بلکل برداشت نکنت کہ آییئے بنیاد نسلی نابرابریئے سرا ببیت۔ پرچا کہ ما مسلمان ہم ہستیں و مئے نبیا ہم بلال سک دوست بوتگ، انچو دوست بوتگ کہ گوشتگی منی زامات بی۔ بلالا گوشتہ ”واجہ نَبی“۔ آ دگہ گپے کہ شریَتا گلامئے دارگئے اجازت بوتگ۔ ما وہدے فئیسبُک و ٹویٹرا پوسٹ کنگا نہ ایں، گُڑا یکے دومیئے گوشا نرم نرما گوشیں کہ ”شما ہرچی بگوشِت، بلہ اے ٹیہہ و گُلام شَرّ نبنت، اُبامہا بچار، انچو ڈُہلئے توارا اشکنت، ناچا شرو کنت“۔
منا یات اِنت ٹرمپ آ وہدی کہ امریکہئے سَدر نہ اَت، بازیں سنگتیا گوشت کہ اے مرد اسل انگریزے، اُبامہ سیاہے، پمیشکا تُرسیت، ہچ نکنت۔ بِلّ شَرزاتیں ٹرمپ کئیت پدا بچار پاکستانئے دیما چوں سیاہً کنت و ما بلوچاں سرئے توکا نادینیت، ملکا پچ گیپت و دنت۔ پرچا کہ ما ہم شَرزات ایں۔ بلہ زانا واجہ ٹرمپ چہ پنجابیانی مَکر و ہُنراں واکِپ نہ اِنت یا مئے لیڈراں شَرّ سرپد کت نکتگ کہ شَرزات ما ایں، پنجابی نہ اَنت۔ پابندی پنجابی پئوج و آییئے ادارہانی سرا جنَگی اِنت، مئے سرا نہ۔ پرچا کہ پاکستان تہنا مئے دژمن نہ اِنت، واجہ ٹرمپئے ہم دژمن اِنت و چینیانی ہمراہیا مگربی رَہبند و دنیائے سرا مگربی ہامکیئے ہلاپا کارا اِنت۔ ٹرمپئے اسل مردم وَہ ما ایں۔ ما تہنا جمہوریت پسند نہ ایں، مرچاں چوں کہ فئیمینِزم فیشنا اِنت، ما درست فئیمینِسٹ ایں۔ بلہ ائولی اسُول ہمیش اِنت کہ فئیمینِزم و زالبولانی آزادی پہ دگرئے مات و گوہاراں آرگی اِنت، اگاں گَلتیئے سرا وتی مات یا گوہارا گوشت کہ ”ڈنّا در کایاں“، چَمّانی کَشّ۔
اَسلا بلوچاں مئیار نیست، مئے چاگرد انچش اِنت۔ اگان فئیسبُک یا ٹویٹرا جنینی اکاوونٹے زاہر ببیت، درستیں بلوچ مردیں آدم میتگئے ہما وئیلیں کُچکانی وڑا رندئے کپنت کہ گرماگی سُہباں برپئے گاڑیا گِندنت و سرا کپنت۔ پَنجاہ مئیسج دیم دئینت کہ ”اَدّا، تئو منا سک دوست بئے، وتی نمبرا دیم دئے گوں“، و اشانی تہا شَرّیں سلامتیں مردم گون اَنت، ہمے فئیمینِسٹ ہم گون اَنت۔ نوں تئو وت بگوش چوں وتی مات و گوہارئے رِسکا زوریت واجہ؟ چار بلوچ زالبولا کہ ہمت کت ہما وہدا چہ وتی لوگاں در اتکنت کہ پاکستانی ریاستا مردین گار و بیگواہ کتگ اَنت۔ اے جنین در اتکگ اَنت کہ سیاسی سرگرمیے بکننت، گڑا بلوچ مردیناں کُردستانئے جنینانی مسال دات و گوشت کہ بلوچ شیرزال، بلوچ زال چہ مردینا ہِچ کم نہ اِنت، برئو کئیمپ کنِت و بگوشِت کہ مئے ملکا آزاد کن، مئے گپتگیں مردمان یلہ کن۔ بیت و بیت یک انچیں روچے اتک کہ سرکارا ہمے جنین ہم چست کتنت و ہر کس کہ سرکارا چست نکت، پدا بلوچ برات کہ وت مان وتا مِڑتنت، گڑا ہمے چاریں بلوچ جنینِش ہوریا زاہ داتنت۔ گَلت مسمجِت، ما چوناہیا سکیں گئیرتمند ایں، بلہ جَنگ و مہُبّتا ہرچی جائز اِنت، اَنچو کہ واجہ گَپورا گوشتہ۔
مرچاں ما گِندیں سنگت کُردستانئے شیرزالانی پوسٹاں شِنگ کننت، دل چہ گلا گَرکے جنت کہ بلوچ چوں پروگرِسیو اَنت، چو پنجابیا تَنگ نِزر نہ اَنت، بلہ سوال اِش اِنت کہ کُردستانئے جنین چے کننت، چوں مِڑَنت و انکلابِ کیوبا چون اتک و نوں کجام ہالا سر اِنت و شَرزاتیں ٹرمپ چوں پاکستانا دارے مان کنت، کدی مانی کنت؟ اے سجہیں سیناریو مئے سرا چوں اَسَر کنت، مئے سیاسی و پکری کَدّا چوں بُرزتر کنت؟ فئیسبُک و ٹویٹر پروگرِسیو و انکلابی بئیگ مئے چاگردئے پِکری و مئے باتِنی دیمرویا چوں کُمک کنت۔ کردستانئے جنین چینچو آزاد بنت، اشیئے مئے سِہَتئے سرا چے اَسَر کپیت، ما پہ کئیگی؟ وئیتنامیاں پہ وتی آزادیا چونیں ادارہ و سیاسی تنزیم جوڑ کتگ، اشیئے اسر بلوچ تنزیمانی سرا چون بیت؟ واجہ مائوا گوشتگ کہ ما چہ روسی تجربہا اے واستا انکاری آں کہ اشیئے متلب اش بیت کہ ما دگرئے بوٹا وتی پادا فِٹ کنگئے واستا وتی پادا بگُڈّین و کَستِر بکنیں، چیا کہ چو وَہ مئے پادا فِٹ نبیت۔
ہر چاگردے گون پلاننگ و جہد، ڈائریکشن و منزلا گیشینیت و گوں ایمانداریا رَندِش گیپت۔ امریکی ماہئے سرا شتگ اَنت، کُردانی جنیناں داعش شکست داتگ و وئیتنامیاں امریکہ۔ بلہ گوں اے درستاں مارا چے کار۔ ما چے کتگ۔ ما چے کنگا ایں؟ وتی مات و گوہارانی، سیاسی مخالفانی زاہ و بد کنگ یا ٹویٹر و فئیسبُکا دگرانی روشن خیالیئے تاریپ و توسیپا مئے چاگرد چوں دیمروی کنت؟ کُردانی لیڈر عبداللہ اوجلان اِنت کہ بیست سال بیت تُرکیا جیلئے تہا ”روٹس آف سِویلاییزئیشن“ نامیں کتابے لکّتگی۔ کریٹیک گوشنت کہ میسوپوتامیائے پوسٹ کالونیل ہسٹریئے سرا بوتگیں کارانی تہا چہ شرتریں کاراں یکے کہ نئیر ایسٹئے سِویلاییزئیشنئے باروا سکیں پراہ و شاہگانیں پَرسپیکٹیویے۔ پدا گپ کئیت مئے سیاسی کلچرئے سرا کہ مئے لیڈراں چینچو کتاب لکّتہ؟ اگاں گلتیئے سرا شریپیں مردمیئے دپا در بئیت کہ چہ گپ جنگا پیش وانگ لوٹیت، گُڑا فئیسبُکئے سیاسی مجاہدی پُل پُلّ کننت کہ واجہئے دل دانِشوری لوٹیت۔ دانشور مئے کرا سیاسی زاہے۔ شَریں انکلابیئے ڈیفینئیشن مئے کِرا اِش اِنت کہ شَرّیں لُچّی جَت بکنت۔ ہر کس کہ اے وڑ نکنت، آ دانشوَرے۔ پدا آییئے سرا لُچی جننت، درُست ہورا، لیڈرا بگر تاں ورکرا۔
وہدے داعش عراقا یزیدی کُردانی اِلاکہا کَبزہ کنت، گڑا مردیں آدمان کُشیت و جنیناں پہ سئیکسوَل سلیوریا داریت۔ ہمے جنینانی تہا یکے نادیہ مُراد بیت۔ نادیہئے گوما داعش مُلا اجتمایی رئیپ کننت، بلہ رندا کہ چہ مُلایانی کئیدا آزاد بیت گڑا ہمے رئیپ وِکٹِمانی نمائندہ بیت، یو این آ کئیت۔ اے گپ جنت و گوں وتا بوتگیں زُلمانی کسہان کاریت و پدا اشیا نوبل پیس پراییز رسیت۔ مرچی پہ یزیدی کُرداں یک سِمبلے۔ بلہ وتی دلا ہَکّ و دلا جُست کن، بیا کہ اگاں نادیہئے جاگہا بلوچ زالبولے بوتین و آییئے گوما رئیپ بوتیں، یو این نمائندگی وتی جاگہا ہر روچ بلوچاں شگان جتگ اَت کہ ترا یاد نہ اِنت کہ ترا مُلّاہاں چُش و پلان کت؟ پمیشکا ما اے گوشگئے گُستاخیا کناں کہ مئے و کُردانی نیاما سک باز پَرک اِنت، دلا مکن۔
ما چی این و چینچو پروگرِسیو ایں، اشیئے شَرتریں اِنڈیکئیٹر مئے رئوِش اَنت، مئے بیہَیویِئر اَنت۔ ما گوں وتی جنین آدمان چے کنگا این و آہاں چوں ٹریٹ کنگا ایں۔ پہ دگرئے مات و گوہاراں فئیمینزمئے دوست دارگ و پہ وتیگا بُرکہ اگاں مارا فئیمینسٹ بکنت یا مئے چاگردئے تہا پہ جنینا برداشت و شرتریں اسٹئیٹسے جوڑ کنگا کُمک بکتین گڑا مرچی ما دنیائے پروگرِسیوتریں و روشن خیال تریں چاگردئے مالک اتیں۔ مئے سیاسی و پکری شاہگانیئے مستریں اسٹئیٹمنٹ گوں مئے سیاسی مخالفاں مئے رویّہ اِنت۔ اگاں دست برسیت ما وتی سیاسی مخالفا تہنا اے نہ اِنت کہ کُشیں، آییا چُکچین کنیں، زاہ و بد کنیں، مات، گوہار، کَس نئیلیں۔ پَشت کپت گئیرت و بہادری، اگاں وتی مات و گوہارئے زاہ دئیگ و وتی سیاسی مخالفانی کِردارکُشی، بے ننگیں زاہ دئیگئے نام اِنت گڑا چہ ما مستریں گئیرتمند دنیائے تہا نیست۔
مسلہ اِش اِنت کہ ما بلکیں وتی سیاسی مخالفاں یا ہما مردماں پہ زاہ و بد یا چم سُہر دیئیں، بےاِزّت کنیں کہ مارا گوشنت کہ واجہ شما گَلتِت و دروگ بندگا اِت۔ ما بلکیں گوں وتی جند و گوں وتی مردماں دروگ ببندیں کہ شَرزاتیں ٹرَمپ بَس باندا پونشی مارا ملکے دنت، انکلاب بس چماں اندر اِنت بلہ اے لگوریں، بےایمانیں، بےگئیرتیں دُنیا چو رد نکپیت و مئے دستئے گُراگا ما سَتَر بگوشیں کہ بَٹے، گُراگے نہ اِنت، شَرزاتیں ٹرَمپ رَد نکپیت۔
باکی شمئے مرزی اِنت، بلہ اے وہدی انچو مہسوس بیت کہ ما بلوچ گُراگا لَٹّ دئیگا این و گوشگا ایں کہ کوارئے نکوارئے بلہ نوں تو بَٹے ائے۔
Sameer Mehrab is a writer and co-founder of Balochistan Times. He often depicts Balochistan's socio-political dilemmas in his fiction and poetry. He is based in Canada.
