منی پیستانُک، منی گوَنڈُکیں بلوچستان۔
یَکرندے تو گوَشتگ اَت گِندئے (منی دلءَ) کہ بلوچستان کہ آزادَ بیت، تہ ایرانءُ افغانستانءِ بلوچستان ہم یک جاگہَ بنتءُ دُنیاءِ درہیں بلوچ ہمدا مُچَّ بنتءُ زِندگیَ گْوازیننت؟
من وَ ہُدا زانت ہئیران بوتُن۔ اے لِمپی دمانءَ اَنچو مزن بوت کہ نوں ملکےءِ وابءَ گِندگا اِنت؟ تہنا ملکےءِ وابءَ گِندَگا نہ اِنت، ملکےءِ مَرزءُ سیمسرانی تہءِ جہمِنندیں مردمانی ہم ہیالءَ اِنت۔ تو وَ انّوں، پانزدہ سالا پیسر گوَنڈُکیں چیپُّکے اتئے۔ پیستانءِ پئیما پیسک پیسک کنان اتئے۔ بلہ وہدا زور مان۔
نوں بْیا کہ ملکئے راستیں ہالاں وَ تو شَرتِر سہیگ ئے کہ ملکءَ ئے۔ دَرملکءَ چو یکءُ دو رَندا اَنچیں جلسہ بوتہ کہ اودا ایرانءُ پاکستانءِ ہلاپءَ نارہ جن و کائی بوتگ، دگہ ہاسیں، مزنیں جاگہاں ایرانءُ پاکستانءُ اوگانستانءِ بلوچءَ یکجاگہ نشُتگ و چُشیں گپے نکتگ (سَرزاہرا)۔
بلکیں سارتیں ملکاں نشتگیں منی پئیمیں مزنیں سیاسی سروکے بگوشیت کہ ”اے گپ چیرءُ کائیءَ بنتءُ پہ چیرءُ کائی بوتگ اَنت“ وَ منءُ تو وت چیرءُ کائیءَ کَندَنّ، بلہ اے ہبرءَ ہم نکنئے کہ دُنیاءِ سیاستءِ تاریخءِ تہا اولی رَند اِنت کہ سیاسی ڈپلومیسی، گوں وتی توامیں بَروَرداں، چیرءُ کائیءَ بیت)۔
بچار، دُنیا زوراں داشتہ، زوراوَراں دُنیائے انوگیں نَکشہ پہ زور داشتہ، بلہ داشتگ اِش۔ ملکےءِ گِرَگءِ متلب اِنت کہ بلوچ دُنیائے نَکشہءَ پروشگ لوٹگا اِنت۔ تئی گپءِ ہسابءَ وَ ایران، پاکستانءُ اوگانستانءِ مَرز لُڑینَگَ بِنت، نوکیں ملکے جوڑ کنگءُ ہمدا نشتگیں مردم یا گَلانی دستا دئیگَ بیت۔
اوگانستانا وتی نَکشہ وت جوڑ نکتہ، ایرانءِ بارڈَر ہم تہنا ایرانءَ وت نگیشینتہ، پاکستان چہ کجام جاگہا شرو بیتءُ کجا ہلاسَ بیت، اے گپءِ پَئیسلہ پاکستانءِ جندا نکتہ۔ اے درہیں نَکشہ دُنیاءِ زوراوَراں ٹہینتگ اَنت۔ یک وَہدے تُرکی (سلطنتء عثمانیہ)ءَ ملک گِرانءُ کومانی سرحد گیشینتان کتگ اَنت (پہ زور)، سوویت یونینءَ ہم کتہ، برطانیہءَ ہم۔ سوویت یونین نوں تہنا روس پَشکپتہ ءُ برطانیہءِ سرحد نوں تہنا ہمے ملک اِنت کہ مزن شَہرئِے لندن اِنت۔ (تہنا موکوءِ ملک اِنت)۔ یک وہدے ایرانءِ جندءِ ہاکماں دنیاءِ نیمے گپتہ۔
سوویت یونینءِ دلءَ دُنیاءَرا وتی دستءَ کنگءِ واستا وتی یک نکشہے بوتہ، تُرکیءِ وتی، برطانیہءِ دلءَ وتی۔ دُنیاءِ اے انوگیں نَکشہ کہ ہست اِںت، کہ کجام مُلک کُجا تاں کُجا ببیت، اے نکشہءِ جوڑ کنگءِ پُشتءَ ہم تاکت اَنت۔ ءُ ہمے تاکت ہمے نکشہءَ جاری دارگءِ جہدءَ اَنت۔
نوں ہما تاکت کہ دُنیائے اے نکشہ اِش جوڑ کتہ یا ہمے نَکشہءَ جاری دارگَ لوٹنت، اَنچو پہ دیم کسءَ اے رزاءَ ندئینت کہ جہانءِ اے نکشہءَ بپروشنت۔ تانکہ ہمے تاکتَ نَمَنّنت، دُنیاءِ نکشہ نَپرُشیت۔ دُنیائے نَکشہ، بلوچئے مَنشائے سَرا ہما وہدا پرُشتَ کنت کہ بلوچ، دُنیاءِ ہمے نَکشہ مالک و آہانی نزیک و گْورئے سنگتانی سَنگت ببیت۔ ءُ ہمے تاکتاں رازی بکنت۔
بلکیں چہ جہانئے گَرمیں مُلکاں کَسے بلاہیں تَکریرے بکنت کہ ”اے کار وَ چیریں کارے، اینکسیں مزنیں رازءِ گپءَ مردم دیم پہ دیما کنت، اَہمَک“، بلہ پدا ہچ مگوَش، تہنا بئے چیر و کائی کَندئے بِکَند۔
بلے اگاں گوں دُنیاءِ نَکشہ مالکیں ملکءُ تاکتاں بلوچ ہمینچو نَزّیک اِنت کہ ہندوستان مجبورَ بیت کہ ایران دُژمَنیں کومے کُمَک بکنت، یا سعودی عرب، پاکستان دُژمنیں راجے کُمک بکنت، تہ اے لاشانی کَپَگ چیا بندَ نبیت؟ تئی ہیالءَ گوں دُنیاءَ بلوچءِ نزیکی انچو دیما شتہ کہ بلوچءِ ہاترا سئے مُلک پروشگ بیت بلہ درہیں بلوچ (ڈاکٹرءَ بگر تاں ہئیربیار تاں بْراہُندَگ تاں خان تاں اختر مینگل تاں ماما) کوکار و پِریاتءَ اَنت کہ ”مئے مردم اِش بُرتگ اَنت، میتگ اِش سوتکگ اَنت، چُکءُ جنین اِش چِست کرتگ اَنت و ہمک روچ کوکارَ کننت کہ دُنیا دیما بکنزیت و اے لاشاں بداریت، تہ کَس کہ کَس جواب چیا دئیگا نہ اِنت؟ تئی ہیالءَ بلوچاں وت ہمے ”چیر و کائیئے“ دیواناں دُنیاءِ تاکت گوَشتگ اَنت کہ ”ما کوکارَ کنیں، بلہ انوں یکبرے ہچ مکن، پاکستانءَ زور ہم مدئے“ءُ دُنیاءَ انچو چیر و کائیءَ بلوچءِ اے ”ہُکم“ ہم مَنِّتہ؟
ہرکس زانت چو نہ اِنت۔ ہرکس زانت کہ آزادی پسند وَ سرجمیءَ کوکارءُ پریات کنگا اَنت بلہ اشانی گپّءَ دُنیاءِ مالک گوش دارگا نہ اَنت۔ وتی مَنّا سارتیں ملکاں مُدام جلسہ اِںت، کوکار اِںت۔ بلے زانئے اِدا جلسہ چون اَنت؟ ریلئے اسٹیشنا، لائبریری یےءِ دیما، مردم لَئینا اوشتنت، بَینر و پوٹو اِش گون اَنت۔ باز وہدا نارہ جننت، باز وہدا تَکریر ہم کننت۔ بلہ اشانی تَکریرءِ گوش دارگءَ جہانءِ نَکشہءِ مالکیں ملکءُ مردم نیااَنت، کَمبَخت۔
تہنا اے جلسہاں نا، ہمے ریل اسٹیشنءِ دیما جلسہ کنوکیں پارٹیءِ رہشونے یو این، یورپی یونین، امریکی کانگریس، برطانیہ، کینیڈا یا دگہ ملکءِ پارلیمنٹ یا ہمے ملکانی پارٹیانی دپتراں دیوان و تکریرا ہم نہ اِنت کہ تو بگوَشئے کہ سنگت جلسہ کنگا اَنت تانکہ لیڈر کہ گوں ملکانی لیڈراں ہبر کنگا بیت، گندگ ببیت کہ اے ملکانی مہلونکءِ تہا ہم بلوچءِ جنزءِ ہبر دیما روان اِنت۔
دنیاءِ نکشہءِ مالکیں ملک وتی جاگہءَ، اگاں بلوچءَرا کَمّو شِہمیں سلام و سنگتی ببوتیں، تہ یک نہ یک ملکےءِ انسانی ہکانی گَلےءَ شپءُ روچ ہمک لاشءِ سرا کوکار وَ کرتگ اَت، آئیءِ شِہمیں میڈیا، آئیءِ انگریزی زبانءِ اَلکاپیں چینلاں چیرءُ کائیءَ بلوچستانءَ پُتِرت ہم کتگ اَت، کَسان کَسانیں ڈاکومنٹریءُ انسانی لگتمالیء بَدتریں اَکس وَ جہانءَرا پیش داشت کتگ اَت۔
نوں تئی ہیالءَ اے درہیں بلوچ رَہشون وَت لوٹگا نہ اَنت کہ انڈیا، یا کجام ہم ملکےءِ میڈیا و ادارہ اے گپءَ چست بکننت؟ نا، اے ہبر ہَرکَسءَ گوشتہ، دروگے۔ نوں پدا تو گوشئے ”گُڑا اے کَسانُکیں ملک ہم اے درہیں لیڈرانی کوکار و پِریاتاں بئے کنگا نہ اِنت؟“۔ اے گپءَ منی و تئی دستَ نَرَسیت۔
نوں پدا اے گپ بیت کہ اگاں بلوچءِ نزیکی گوں جہانءِ نکشہءِ پُشت و پناہیں ملکاں نیست اِنت، اگاں آ مُلکانی نزیکیں سنگتءُ ہمشوراں نیست اِنت، گڑا گوں کئے ہست اِنت؟
من زانیں تو گوَشئے کہ چیا گڑا؟
بلہ من وتی راستینءَ بگوَشاں وَ بلوچءِ اے رَندیگیں جنگءِ لہتیں سروک اے جہانءَ نہ انت۔ بلے لہتیں سروک انگت ہَست و سلامت (مُدام سلامت باتنت)۔ اگاں اے لیڈر وت زانگا نہ اَنت کہ چیا چُش اِنت، تہ یکجاگہ دیوان اِش کتیں و جہانءِ اے لاتالوکیئے سوَب اش شوہاز کتیننتءُ راہے درِ اِش گیتکیں۔ اگاں اشیءَ آہانی پونز پرُشیت، تہ تئی دلءَ دُنیاءِ نَکشہءِ پُشت و پناہیں ملک، پاکستان، ایران ءُ اوگانستانءَ پروشنت و پہ اللہ نزرءَ یک بلوچستانے جوڑ کننت، پہ ہئیربیارءَ دگہ یک بلوچستانے، پہ مہرانءَ دگہ یکے، پہ براہندگءَ دگرے، پہ واجہ ڈومکیءَ دگرے، پہ واجہ خانا دگرے۔۔۔۔۔۔ (منا کَسانُکیں بلوچستانُکے نَدئینت گوں؟)۔
بابا راست اِش اِنت کہ دانکہ تو شاہینءَ گِندئے شاہین بئےءُ کپودرءَ گِندئے کپودر، ترا نہ جاگہَ بیت، نہ پُشتَ بیت۔ و بے پُشتی ہمے ہالتا گوَشنت کہ انوں بلوچستان اِنت۔
نوں بلکیں چہ کَمّو نَزیک تِر تَتکگیں بلوچاں کَسے بگوَشیت کہ ”شَر واجہ، ما زانیں کہ یورُپا شُمارا دانِشوَر کُرتہ، شمارا دانشوری مبارک۔ آزادیءَ بلوچ مہلوک، وتی باسک و بازوءِ زورا گیپت“، تہ پہ ہُدائیگی ہچ مگوَش۔
مگوَش کہ اے کار ہما روچا بیت کہ بلوچ وت ماں وتا نشت بکنت، ساہءُ سَر بَہر بکنت۔ و بلوچ جُنزءِ مَستریں کار بلوچ نیزگارءِ اَزّتئے بُرز کنگ بیت۔ بلوچءِ ہما بلوچی شانءِ واپسی، کہ گُلامیءُ لگتمالیءَ پچ گَپتہ۔ جنزءِ کار بلوچءِ ہپازَت ببیت، چہ تُرسءِ ہما ہالتءَ در کنگ بیت کہ اُمرےءِ لگتمالیءَ آئیءَ را جانی، مالی، نَنگی سورتءَ غیر محفوظ جوڑ کتہ، ہمے درہیں تُرسءِ ہلاسی۔
اگاں فوج، پیریں مردےءَ را سے گھنٹہءَ روچءِ سرا ”کان پکڑو“ بکنت و بلوچ دو منٹا تہ پہ اے پیرمردءِ دوئینانی مانا یک بیت۔ یکے روڈےءِ سرا، گورجیگا گیپت، گِرّان کنان کنت و بارت و دومی، اناگہءَ موٹر سیکلءَ داریت، شَہماتے جنت، چماں بندیت و سئیکلءَ سوارَ کنت، تہ پہ اے بُرتگئن مردم، اشیءِ لوگءِ مردم، اشیءِ پجاروکءَ فوجءُ بلوچ، دوئیں تاکتانی مانا یک بیت۔
من گوَشگا نہ اُن کہ انچَش اِنت، ملکا شما نشتگ اِت، شما شَرتِر زان اِت۔ من گوَشگا اُں کہ اگاں تہنا چہ ہمے راہءَ آزادیءَ گرَنت کہ تنے وہدی ملکا چلگا اِنت تہ اشیءِ واستا گیشءَ گیش بلوچءِ ہمدستی پکار اِںت۔ ہمدستیءِ اولی کار وَ احترام اِنت، کتانی انقلابی سیاسی تنظیمی اصول نہ اَنت۔ بلوچ ہمے یکیں بلوچ اِنت۔ کسے کوہان اِنت و کَسے شَہراں۔
اگاں ہمے بلوچ انوں امریکہ، برطانیہ، روس یا دنیاءِ ادارہاں منارینتءُ پاکستان کہ جہانئے ”وشنامتریں“ ملک اِنت، اشیءِ فوجءَ چہ میتگانی ماندارگءَ داشتَ نکننت، اے یکیں وہدا ایران، افغانستان و پاکستان، سئے ئیں ملکانی فوجانی دیما چونَ دارنت۔ اگاں اے بلوچ، اے ہالتاں وتی جندءَ ہمشور و ہمدست کرتَ نکننت، ایران، افغانستان، پاکستان و جہانئے درہیں بلوچاں چوں یکدستَ کننت۔
بلکیں تو بگوشئے کہ شما وَ ڈنّا اِتّءُ جہانءِ تاکت، انسانی ہکانی ادارہ، درہا ڈَنّی ملکان اَنت، تہ من جست کناں کہ کئے ڈَنّا نہ اِنت؟ اگاں پہ مردمےءِ ڈَنّا بووگا کارے شَر بوتیں وَ بلاہ بلاہیں لیڈر دَرملکاں نشتگ اَنت۔ آ درستانی گپءِ سرا دُنیا (تہنا وشنامیں) پاکستانئے فوجءَ چہ میتگانی مان دارگا نداریت، لاشانَ نداریت، گْڑا تئی دلا اے سیاہیں تاجءِ گپءِ سرا سے ملک پروشیت و دگہ نوکیں دَہ و دْوازدہ آزاد بلوچستان جوڑ کنت؟
تو وَ گوَشئے کہ دہ و دوازدہ بلوچستان کَس لوٹگا نہ انت، اے درہیں سروک یکیں آزاد بلوچستانءَ لوٹگا اَنت۔ بلہ گپ اِش کہ کدی یکجاگہ بوتگ و دنیائے دیما اے گپ اِش جتہ کہ ما درہیں مردم یکیں آزاد بلوچستانءَ لوٹیںءُ ما وت ماں وتا ہمشورَ بئین و ملکا دیما بَریں۔
اے کہ انوں یکجاگہ بوت نکننت، آزادیں بلوچستان اگاں یکے ببیت، چون ہواریا آ ملکا دیما بَرَنت؟ اے اگاں جمہوری و لبرَل و سیکولر اَنت (ہمے دابءَ کہ وتَ گوَشنت)، گڑا وت ماں وتا نہ نندگ، چہ یکے دومیءِ نامءَ نَپرَتی بووگ کجام جمہوری، لبرل و سیکولریں کار اِنت؟
اگاں جمہوری، لبرل و سیکولر نہ اَنت و دروگ بندگا اَنت، گڑا اشانی اوستا سے ملک پروشگءُ دگہ ملکے جوڑ کنگَ بیت؟
منَ زانیں تو پدا گوں پیستانیں آوازءَ گوَشئے کہ ”ہَرکَس گپءَ دومیءِ سرا دئورَ دَنت، ہَرکسءَ بگند کار نکنگءِ ہزار بہانہ درَ گیجیت، بلہ کارےءِ کنگءِ یک راہے در گیتکَ نکنت“۔ ءُ من پدا گوَشیں کہ وہدے اللہ نزر کارءَ دومیءِ سرا دور دَنت، ہیربیارئِے دومیءِ سرا دور دنت، براہندگ ئِے دومیئے سرا دور دنت، اے بیچارگیں سیاہیں تاجءَ کجام گُناہ کتہ۔
رہبرئے عمل کارَ کنت، ہبر اِنّا۔
Taj Baloch is a poet and linguist. He published the first anthology of his poetry in 2016 in both Roman and Arabic scripts. Baloch is the Coordinator of Human Rights Council of Balochistan.
He can be reached at @TajBloch
