سال دوہزار یک اِنت۔ من ایف ایس سیءِ امتحان نوکی ہلاس کُتگ بلے ریزلٹ نیاتکگ اَنت۔ اے مشرّفءِ زمانگ اِنت۔ مُشرّفءِ تعلیمءِ وزیر، عطاالرحمنءَ کمپیوٹرءِ وانگ عام کُتگ۔ منی مستریں برات ہم کراچیءَ کمپیوٹر وانگا اِنت۔ تربتءِ ڈگری کالجءَ کمپیوٹرءِ بئیگ وتی جاگہءَ چُشیں لیکچررے ہم در نئیت کہ کمپیوٹرئِے دیستگ ہم۔ من ہم ہپدہ سال بے کمپیوٹرءِ گندگءَ گوازینتگ۔ بلے منی نسیب زوت بدل بوّگءَ اِنت۔
منا ہال رست کہ تُربتءَ انٹرنیٹ کیفے یے پچ بوتگ کہ کمپیوٹر ہم وانینیت۔ گڑا منءُ منی تروزاتک اصغر شُتینءُ ہمودا داخلہ زُرت۔ اے اولی رند اِنت کہ من کمپیوٹرے چمّء وت گندگا آں۔ مئے انسٹرکٹرءِ نام ساحل اِنت کہ کراچیءِ بلوچے۔
روچء مرچی بلوچستانءَ چُشیں لَکّاں بلوچ ہست کہ کمپیوٹر اِش ندیستگ بلے لَکّاں چُشیں مردُم ہم ہست کہ سمارٹ فون استعمال کننت، گوں دُنیاءِ دگہ مردُماں کَنِکٹ اَنت۔
منا پیسرا اے گُمان ہم نیست اَت کہ سمارٹ فوناں دُنیا سرجمیءَ مَٹّینتگ۔ کساس دوہزار چاردہءِ گپ انت، یک روچے کہ من چہ وابءَ چماں پچ کناں، چاراں وٹسیپا منا چہ مُلکءِ نمبرےءَ میسیجے اتکگ۔ من جُست کُت تو کئے ئے، تئی نمبر منی کرا نیست اِنت۔ رندا من سہی بوتاں کہ مئے میتگءِ شکاری شبیر اِنت۔ نوں من زانت کہ دُنیا سک بدل انِت۔
پٹھانکہورءُ تَنزگ کہ تربتءِ پسماندہ تریں میتگ اَنت، اودا ہم مردُم وَٹساپ کارمرز کننت۔ شکاریءَ پیشءَ مُدام مردُم کُلہ کُتگ اَںت کہ منی واستا تیر بیار اِت گوں، مرچی منا گُشگا ات کہ آئیءِ واستا سئیمسنگ گلاکسی یے دیم بدئیاں۔ زمانگ سک بدل اَت۔ یک نوکیں دُنیایے پیداک بوتگ اَت۔ من اے سجہیں روچءَ چُرت جنگا اتاں کہ سینزدہ سال پیش کہ تُربتءَ نوکی یک کیفے انٹرنیٹے پچ بوتگ اتءُ دوہزار چاردہءَ ہرکس سمارٹ فونءَ گوں دُنیاءِ دگہ ملکانی مردُماں چئیٹ کنگا اِنت۔ یک نوکیں راستی یے ودی بوتگ۔ یک نوکیں دُنیایے۔
اے دُنیا چوں ودی بوتگ۔ کمپیوٹر، انٹرنیٹ، سمارٹ فونءُ ائپلیکیشناں سرجمیں دُنیاءِ مردُمانی نندگ، پاد آہگ، گپ کنگ، کندگ، گل بوّگ، لیب کنگ، چارگ، نچارگ، روزگار، چون مَٹّینتگ۔ اے تبدیلی چون اتکگ اَنت۔ اے دْراجیں کِسّہے۔ بلے بیا اے کسّہءَ کمّو گْوَنڈتر کنیں۔
کِساس ہَپتاد سالءَ پیش کمپیوٹر یک بانےءِ کَدّءَ مزن بوتگ۔ اشیءِ مستریں سبب اے بوتگ کہ کمپیوٹرءِ ٹرانزِسٹر سک مزن بوتگ۔ نوزدہ سدءَ شستءُ پنچءَ انٹئیلءِ جوڑ کنوک مور، یَک ریسرچ پیپرے شنگ کنتءُ گْوَشیت کہ ہر دو سالءِ تہا ٹرانزِسٹر دو سری گیش بوّان کننت۔ اشیءِ متلب اش اِنت کہ کمپیوٹرءِ ہما کدّءِ جاگہءَ کہ پیسرا یک ٹرانزسٹرےءَ جاگہ کُتگ، نوں دو ٹرانزسٹر جاگہ کنت۔ اشیءِ متلب اش اِنت ہم کہ ٹرانزسٹڑز کستر بوّان بنتءُ گیشتر بوّان بنت گڑا کمپیوٹرءِ جند کَستر بیتءُ تاکت ئِے ہم گیش بیت۔ کمپیوٹرءِ سپَر ہمنیچو کَسان بیت کہ ہر یک مردُمےءِ کرّا وتی جندءِ کمپیوٹر بیت کہ ڈیسک ٹاپ گْوَشگ بیت۔ رَندترا انگہ چدءُ کَستِر بیت کہ لیپ ٹاپ گْوَشگ بیت۔
نوزدہ سدءُ نئوَدءَ انٹرنیٹ سرجمیں دُنیاءَ سرءُ چیر کنت۔ بنداتءَ انٹرنیٹ بس ایمیل دیم دئیگءُ کَسانیں نیٹ ورکانی واستا کارمرز بیت۔ رندترا انٹرنیٹ چئیٹ کنگ، ویب سائیٹ، مارکیٹنگءِ کارءَ گیشتر کارمرز بیت۔ بینک، آفس، اسکول دْرُست نوں انٹرنیٹءِ دُنیاءَ بہرزورگا بنت۔ ایم ایس اینءُ یاہو میسینجر، پال ٹاک مردُمانی زندگیءِ بہر اَنت۔ منا ہوش کنت کہ ساحلءَ منی یاہوءِ ایمیلے جوڑ کُت۔ پدا آئیءَ منا اے او ایلءِ میسینجرءِ رومءِ تہا ہوار کُت گوں۔ اے اولی رند ات کہ من گوں درامدیں مُلکانی درامدیں مردماں گپءَ اتاں کہ چہ منا لکّانی کلومیٹر دور اتنت۔ منی دُنیا سرءُ چیر اَت۔ رندترا کہ من کراچیءَ شتاں، دو سے ماہءَ رند پہ وانگءَ، گڑا مئے کوٹیءَ کمپیوٹرے ایر اَت۔ ما لالوکیٹءِ بلوچانی میتگءَ داشتگ اَت۔ دیر نبوت کہ میتگءَ کیبل نیٹ اَتک، ما ہم زُرت گوں۔ نو ما نشتیں پہ چئیٹءَ۔ ٹی وی نیست اَت۔ ما چہ انٹرنیٹءَ کرکٹ میچانی اِسکور چارِت۔
دوہزارءُ ہَپتءِ جنوریءَ رند، وہد پدا آ وڑا نبیت۔ زمانگ سرجمیءَ بدل بیت وہدے کہ اسٹِیو جاب امریکہءَ وتی آئیفونءِ دیمدرائیءَ کنت۔ زمانگ اَنچو بدل بیت کہ ہپتاد سالءَ پیش ہما کمپیوٹرءِ چست کنگءِ واستا کرِنگے لوٹتگ، نوں مردمءِ کیسگءَ بیت، چکَرّیت۔ یکءُ دو سالءِ تہا موبائل ائپلیکیشن انسانءِ زمینءِ سرا زندگیءَ وتی دستءَ کننت۔ دوہزار ششءِ گڈسرا فیسبُک کہ بنداتءَ بس کالجءُ یونیورسٹیانی تہا بوتگ، نوں ہرکسی واستا وتی دروازگاں پچ کنت۔ شبیرشکاریءَ ہم فیسبُک اکاونٹے ہست اِنت۔ مُبارک کازیءَ ہم۔ امریکہءِ صدر ٹرمپءَ ہم۔ آشکی، سرمچاری، سیاڑی گری، سنگتی دوستی ہم فیسبُکءِ سرا۔ نیویارکءَ نشتگیں بلوچےءِ فرینڈلسٹءَ چہ دشت کسرءَ آنلائن بووکیں مردُمے ہم بوت کنت۔
ٹْویٹر ہم دوہزارہپتءَ بندات بیت۔ مرچاں انقلاب ہم ٹویٹرءِ سرا کئیت۔ عرب اِسپرِنگءِ تہا پہ مردُمانی پاد کنگا انقلابیاں ٹویٹر کار بستگ ات۔ دوہزاردْوازدہءَ، ٹویٹر کارمرز کنوکیں لہتیں بلوچ امریکی کانگریسءِ اسپوکسپَرسنءَ مجبور کنت کہ آ بلوچستانءِ مسلہءِ سرا گپ بجنت۔
یوٹیوب ہم اے ڈیجیٹل جہانءِ مزنیں بہرے۔ یوٹیوبءَ ابید مرچیگیں دُنیا ناسرجم اِنت۔ انڈرائیڈءُ کلاووڈ ہم انچش اَنت۔
مرچی انسان گوں یکے دومیءَ چہ دیم پہ دیمءَ گیش ٹیکنالوجیءِ سرا گپ کننت۔ گْوَشنت کہ زوت انٹرنیٹءَ کَنِکٹ بووکیں موبائل فون چہ انسانی آبادیءِ جندءَ گیش بنت۔ اشیءِ متلب اِنت کہ یک موبائل فونے گوں دومی موبائل فونءَ رابطہءَ بیت گپ جنَگا بیت۔ فوٹو، آواز، ٹیکسٹ دیم دئیگا بیت۔ انسان گوں انسانءَ دیم پہ دیم گپ کنگا گیش ٹیکنالوجیءِ آسراتیءَ پیوست بیت۔ مرچاں مات چُکاں توار نکنت کہ بیااِت ورگ تیار اِنت، شامءِ وہد اِنت، ورگانی فوٹویے کشیتءُ فیملی گروپءَ دیم دنت کہ بیااِت شام اِنت۔ ہمے چُک ہمے ورگانی اَکسے کشنت وتی انسٹاگرام، فیسبُک یا وٹساپ اسٹیٹسءَ شِنگ کننت۔ سنگتے گْوَشیت کہ آ یورپءَ چکرےءَ بوتگ، گڑا وتی مہماندارءِ چمشودءَ شپءَ پُتِرتگ کہ چمّے شوداں، تا دیستگ ئِے کہ واجہ کَموٹءِ سرا نشتگءُ گوں وتی فرینڈاں انسٹاگرامءَ آنلائن اِنت، گپ کنگا اِنت۔ کندَگی گپے نہ؟ نوں اِنّاں۔ منا ابید، تو ہم اے نبشتانکءِ وانگا گوں موبائلءَ چمشودءَ روئےءُ شپءَ اتکگیں درستیں نوٹیفیکشناں وانئے۔
واجہاں، گْوَشگءِ متلب اِش اِنت کہ ٹیکنالوجیءَ سرجمیں انسانی زند، فکر، نندگ، پاد آہگ، جزبات، سیادیءُ درشانی مٹینتگ اَنت۔ چوناہا ٹیکنالوجیءَ چہ کدیماں انسانی زندگیءِ سرا اسر دور داتگءُ زندئِے مٹینتگ۔ مسالءِ گپءَ کِشتءُ کشاریءَ گردوکیں شکاری انسان جہمنندیں زندےءِ واہُند کُتگ۔ بلے اے جہمنند بوّگا ہزاراں سال گوستگ۔ چہ اشیءَ رند انڈسٹریل انقلابءِ ٹیکنالوجیءَ انسان چہ ڈگاراں کشِّتگءُ شہری زندگیءِ واہُند کُتگ۔ شہرءَ انسان وتی دود، وتی رسم، وتی رنگءَ کُتگ۔ بلے اے دوئیں تبدیلیانی رَپتار سک سُست بوتگ۔ انفارمیشن ٹیکنالوجیءِ تبدیلیءِ رَپتار سک تیز اِنت۔
